شرایط تعظیم در برابر غیر خدا

مدتی است که نوع تشکر و سپاس‌گزاری خاصی همچون تعظیم در برابر مخاطب میان اقشار مختلف مردم و مخصوصاً در برنامه‌های زنده تلوزیونی از جمله مسابقات و ... باب شده است و از آنجایی که این سبک سپاس‌گزاری با تعظیم در برابر غیر خدا به نمایش گذاشته می‌شد ما بر آن داشت تا بررسی در این باره انجام دهیم و با توجه به آیات و روایات درستی و یا نادرستی تعظیم در برابر غیر خدا را دریابیم.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد همتیان، مدرس حوزه علمیه شهرکرد در گفت و گو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری در رابطه با آداب احترام و سپاس‌گزاری بندگان، بیان کرد: احترام و تکریم هم‌نوع یکی از آداب معاشرت انسان‌ها است حال اگر طرف مقابل از شخصیت بالایی برخوردار باشد همچون پیغمبر و امامان، احترام در برابرشان وظیفه می‌شود که در سوره حجرات موارد متعددی در رابطه با رفتار در مقابل پیامبران را گوشزد می‌کند از جمله اینکه در مقابل پیامبر همچون انسان معمولی رفتار نکنید، در خطاب کردن ایشان دقت کنید و با صدای بلند با انبیاء صحبت نکنید همچنین دستوراتی و آدابی برای زیارت حرم‌های مطهر این بزرگواران برای ما صادر شده است که لباس پاکیزه پوشیدن، زیارت نامه خواندن، پاک و طاهر بودن همه دلالت بر احترام گذاشتن بر آن امام شریف دارد و نشان دهنده این است که اسلام در مورد احترام به یکدیگر از جمله بزرگان و پدر و مادر نیز دستورات و آدابی را طراحی کرده است.
وی به چند آداب پدر و فرزندی اشاره کرد و گفت: در قرآن توصیه شده است که فرزند نباید جلوتر از پدر و مادر حرکت کند، تن صدایش نباید بلندتر از پدر ومادر باشد و ... این دستورات از جمله آدابی است که برای نوع برخورد با دیگران درنظر گرفته شده است و به مجموع این دستورات با عنوان «تعظیم شعائر» در روایات یاد می‌شود.
حجت‌الاسلام همتیان به متفاوت بودن شیوه‌های تکریم اشاره کرد و افزود: تکریم کردن روش‌های مختلفی دارد که سلام کردن، از جای خود برخواستن در مقابل دیگران، دست طرف مقابل را به گرمی فشردن، دست بوسیدن، شیوه سخن گفتن و عفت کلام را حفظ کردن، استفاده از الفاظ مناسب و با معنا برای خطاب یکدیگر و ... از جمله مصادیق تکریم هستند اما تعظیم و سجده نیز از دیگر مصادیق تکریم به شمار می‌آیند و مخصوص خداوند هستند و تکرار این عمل برای غیر خدا حتی در مکان‌های زیارتی شرک حساب می‌شود.
وی در ادامه افزود: البته تعظیم و سجده اگر با نیت ستایش و پرستش در مقابل غیر خدا باشد شرک محسوب می‌شود و اگر با نیت احترام به پدر و مادر و یا بزرگان دینی با تصور که این افراد بر گردن ما حق دارند و ادای احترام برای ما واجب است، ایرادی ندارد چون نیت متفاوت است و صرفاً برای تکریم و بزرگداشت این عمل را انجام می‌دهیم. در امر سجده نیز نیت مهم است زمانی که حضرت یعقوب و فرزندانش در مقابل حضرت یوسف (ع) سجده کردند در اصل برای خدا سجده کردند و نه برای شخص حضرت یوسف زیراکه اطاعت از رسول خدا همان اطاعت از خدا است و در یک راستا هستند لذا ایرادی ندارد چراکه رکوع و سجود مخصوص خداوند است و با نیت پرستش در مقابل دیگران سبب شرک خواهد شد.
در زیر فتوای مراجع عظام تقلید در رابطه با تعظیم در برابر غیر خدا آورده شده است:
دفتر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظله العالی)
سجده کردن برای غیر خداوند متعال حرام می‌باشد و بعضی از مردم عوام که در مقابل قبر ائمه اطهار (ع) پیشانی را به زمین ‏می‌گذارند، اگر برای شکر خداوند متعال باشد، اشکال ندارد و گرنه حرام است.‏
دفتر حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی (ره)
تعظیم و سجده در مقابل غیر خدا جایز نیست و سجده ی یعقوب و فرزندانش نیز سجده ی شکر برای خداوند تعالی بوده است. در همین مورد به عروة الوثقای مرحوم سید یزدی مراجعه کنید.
دفتر حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی (مدظله العالی)
سجده براى غیر خدا جایز نیست. در مورد خاص حضرت یوسف (ع) می‌توانید به تفاسیر معتبرى مانند (المیزان) علامه طباطبائى (ره) رجوع کنید.
دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی)
معروف در میان علما و مفسران این است که آن‌ها به خاطر عظمتی که خدا به یوسف داده بود، برای خدا سجده کردند که نوعی سجده شکر است.
انتهای پیام