عرفه؛ تجلی معرفت توحیدی/ دعا را اقامه کنیم

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی‌آملی، رئيس بنياد بين‌المللی علوم وحيانی اسراء، در گفت‌‌وگو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: دعا عبارت است از اصلاح و تصحیح رابطه انسان به عنوان بنده و پروردگار عالم به عنوان مولای کریمی که بندگان خود را تحت پوشش و عنایت قرار می‌دهد. انسان در پرتو دعا و نیایش، می‌تواند رابطه‌ای دوستانه و صمیمی بین خود و خدای خود ایجاد کند. ادعیه، صحیفه پرخیر و برکتی هستند و انسان با معرفت و شناختی که از آن‌ها دریافت می‌کند، می‌تواند این رابطه را اصلاح و تکمیل کند و خود را در سایه آن رابطه بپروراند.

وی افزود: برای انسان در همه حال، یعنی در زمان، مکان‌ و شرایط مختلف این نوع‌ فرصت برای برقراری چنین رابطه‌ای امکان‌پذیر است، اما در برخی مواقع و زمان‌ها، این فرصت بهتر و زرین‌‌تر خود را نمایان می‌کند که سرآمد یکی از این فرصت‌ها، روز عرفه و دعای عرفه است.

رئيس بنياد بين‌المللی علوم وحيانی اسراء بیان کرد: حجاج در روز نهم ذی‌الحجه و در اولین عملی که برای حج واجب خود انجام می‌دهند، ورود به سرزمین عرفات است و اعمال و مناسکی در آن وجود دارد که برای رسیدن به یک معرفت و شناخت وضع شده است. خداوند در سوره بقره نام این مکان را یاد می‌کند و می‌فرماید: «فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ؛ و چون از عرفات (به سوی مشعر) سرازیر شدید خدا را (در وادی مزدلفه) در نزد (کوه) مشعر الحرام یاد کنید».

بالاترین نوع معرفت

جوادی‌آملی ادامه داد: بهترین و بالاترین نوع معرفت، معرفت توحیدی است که این مهم در دعای عرفه تجلی پیدا کرده؛ همه دعاها درجات و مراتبی دارند، اما سرآمد دعاها، دعای توحیدی است که انسان در این دعا، بهترین نوع معرفت که معرفت الهی است را طلب می‌کند. امام حسین(ع) در یکی از فرازهای دعای عرفه، وقتی که قصد و مقصد خود را یافته، از خداوند عالم درخواست می‌کند: «أَنْت الّذی أَشرقت الأَنوار فی قُلوبِ أُولیائکَ حتّی عَرَفُوک و وحّدوک؛ بارالها! تو نور ایمان را در دل‌های دوستدارانت تاباندی تا این که تو را شناخته و به یکتایی‌ات اقرار کردند».

وی افزود: مسئله عرفات با معرفت و توحید الهی هماهنگ است. خود این مکان و زمان، دارای شرافت و تشریف است. امام حسین(ع) در این زمینه می‌فرمایند: «بهترین‌هایی که بر همه عطا می‌کنی، به ما هم عطا کن». این جمله امام(ع)، نشان دهنده عظمت و شرافت روز عرفه است. یعنی این عصرگاه روز نهم عرفات که در آستانه شب دهم، یعنی شب عید قربان است، در پیشگاه خداوند عالم عظیم و شریف است. امام حسین(ع) می‌فرمایند: «اَللّهُمَّ اِنّا نَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ فى هذِهِ الْعَشِیَّهِ الَّتى شَرَّفْتَها وَعَظَّمْتَها بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَرَسُولِکَ...؛ خدايا در اين شب به تو رو می آوريم، شبى كه آن را شرافت و عظمت دادى به محمّد پيامبرت و فرستاده ات و برگزيده از خلقت و امين وحيت، آن مژده دهنده و ترساننده، و چراغ نوربخش، آن كه به سبب او بر مسلمانان نعمت بخشيدى و او را رحمت براى جهانيان قرار دادى».

رئيس بنياد بين‌المللی علوم وحيانی اسراء گفت: یکی از خصوصیات ارزشمند بارز در دعای عرفه این است که معرفت با اعتراف قرین شده، یعنی انسان به ضعف و عجز خودش در برابر خداوند اعتراف می‌کند. امام حسین(ع) در ابتدای این دعا، نوعی تحلیل وجودشناختی از انسان ارائه می‌دهد که انسان در ساحت هستی، چقدر ضعیف و ناتوان است و اگر قدرت و توانمندی برای او حاصل شده، از پرتو لطف و عنایت الهی حاصل شده است. ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «بارالها تو همه نعمت‌ها را بر من تمام کردی، و همه نغمت‌ها را از من دور داشتی».

اعتراف؛ زمینه‌ساز معرفت الهی

وی افزود: این دعا به انسان می‌فهماند که اگر بخواهد به معرفت الهی راه پیدا کند، چاره‌ای ندارد که به نقص، عجز و ناتوانی خود اعتراف کند. امام حسین(ع) در این دعا انسان را به این نکته توجه می‌دارد که از چه ضعف بدنی شکل گرفته‌اند، یعنی از یک آب گندیده به نام نطفه شکل پیدا کرده و سپس خداوند زیبایی و لطافت را در اندام و وجود او قرار داده است.

جوادی‌آملی بیان کرد: هیچ انسانی و حتی انبیا الهی به مرحله کمال نمی‌رسند، مگر اینکه لطف و عنایت الهی در آن باشد. یکی از فرازهای دعا عرفه، اشاره به این موضوع است که اگر حضرت یوسف(ع) از آن چاه سخت و و زندان دشوار بیرون آمد، اگر حضرت یعقوب(ع) چشم نابینایش روشن نشد، اگر سختی‌ها و دشواری‌های حضرت ایوب(ع) برطرف شد، آن کس که دست ابراهیم(ع) را گرفت تا ذبح فرزندش اسماعیل(ع) شکل نگیرد، اگر کسی دعای زکریا را اجابت کرد و ... همه این‌ها در پرتو لطف و عنایت الهی حاصل شده است.

وی ادامه داد: در واقع اعتراف به خوبی و عظمت الهی و کمالات پروردگار و اعتراف انسان به ضعف و لغزش‌های خود، از فرازهای دعای عرفه است و این اعتراف می‌تواند معرفت را برای انسان به ارمغان بیاورد؛ چنانکه امام حسین(ع) می‌فرمایند: «من به همه لغزش‌ها، خطاها و گناهان خود اعتراف می‌کنم و از تو کی خواهم آن‌ها در چنین روزی مورد رحمت خود قرار دهی».

دعای عرفه ماهیت اجتماعی دارد

رئيس بنياد بين‌المللی علوم وحيانی اسراء بیان کرد: نقش دعا، ایجاد یک نوع انقلاب درونی است، انسان باید در سایه دعا یک نوع قیام و رستاخیزی داشته باشد. دعا مثل نماز خواندنی نیست، بلکه باید آن را اقامه کرد. امام حسین(ع) در این زمینه می‌فرمایند: «خدایا یک انقلاب و تحول روحی در من ایجاد کن و من را از حد این بندگی که ثابت شده است، به مرحله برتر عبودیت در پیشگاه خود قرار بده». پس بنابراین دعا تنها خواندن یک مجموع چند صفحه‌ای نیست، بلکه انسان باید در سایه دعا، از خدا بخواهد یک نوع تحول و انقلاب روحانی و نفسانی برای حاصل شود، منجی و ناجی شود و از ناامیدی و یأس بیرون بیاید.

وی ادامه داد: دعای عرفه تنها یک دعای شخصی نیست، بلکه یک نوع دعای اجتماعی محسوب می‌شود. جامعه ما با دعای عرفه مأنوس است و این دعا باید برای قشرهای مختلف جامعه و نظام ما، نشاط‌آور و امیدبخش باشد. امروز برخی مسائل در کشور باعث کدورت و دلخوردگی نسبت به آیین و برخی مسائل دینی می‌شود، و این‌ها باید از جامعه رخت بربندد. کارکرد دعاها این است که بدی‌ها را از جامعه دور کند.

انتهای پیام