مراسم گراميداشت علامه سيدجعفر مرتضی در لبنان برگزار شد

به گزارش ایکنا؛ رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان با همکاری حوزه علمیه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، همزمان با سالروز شهادت پیامبر گرامی اسلام(ص)، و نخستین سالروز ارتحال علامه محقق سیدجعفر مرتضی العاملی، تلفیقى از نشست حضوری و وبیناری با عنوان «سیرة الرسول الأعظم؛ تدقیقاً و تحقیقاً عند العلامة المحقق السید جعفر مرتضی العاملی» و با حضور شخصیت‌های علمی و فرهیخته از ایران، عراق و لبنان و فعالان سیاسی، علمایی، فکری، فرهنگی و اجتماعی در روستای «عیتا الجبل»، زادگاه و در جوار مزار علامه و با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزار کرد.

در اين مراسم، پس از تلاوت آياتی از قرآن كريم از سوی عباس مرتضی، حجت‌الاسلام و المسلمين نزار سعيد، مدير مراكز فرهنگی امام خمينی در لبنان به معرفی شخصيت علامه راحل و آثار و خدماتی كه انجام داده پرداخت و سپس فيلم مستندی درباره معرفی شخصيت مرحوم به نمايش درآمد.

سپس دكتر خامه‌يار، رايزن فرهنگی كشورمان ضمن تسليت سالروز وفات رسول گرامی اسلام و شهادت امام حسن مجتبی (ع) به معرفی شخصيت علامه سيدجعفر مرتضی پرداخت و گفت: وی مکتبی از اندیشه اسلامی دینی و علمی را به يادگار گذاشت که نسل‌ها از آن الگو می‌گیرند و در آن مسیر گام خواهند برداشت. ایشان تألیفات بسیاری را در رد شبهات از اسلام و تشیع نگاشت و آثار او در تحقیق و تصحیح تاریخ اسلام با هدف حفظ میراث ناب محمدی نوشته شده است.

وی در خصوص معرفی كتاب ايشان با عنوان «الصحيح من سيرة النبي الأعظم» كه در 35 جلد نگاشته شده، افزود: این کتاب در زمره کتاب‌های سیره نبوی قرار گرفته و به عنوان کتاب سال در جمهوری اسلامی ایران در همان زمان برگزیده شد و چنان از اهمیت بالایی برخوردار است که مورد تحلیل و مطالعه گسترده تاريخ‌دانان قرار گرفته است. امروز آن چه که در فقدانش نیاز داریم، همین آثار، تألیفات و اندیشه روشنگری است که هرگز شعله‌اش خاموش نمی‌شود و به نسل‌های دیگر منتقل خواهد شد تا از نور آن برای ادامه مسیر بهره ببرند.

خامه‌يار در پايان گفت: این شخصیت بنا بر توصیف مقام معظم رهبری، خدمت بزرگی به جهان اسلام کرد و نیاز فرهنگی بزرگی را تأمین کرد، لذا بیشتر تألیفات سید‌جعفر مرتضی  بنا بر ضرورت به فارسی ترجمه شده است و علما نیز نسبت به ترجمه آثار و اندیشه‌های وی به فارسی جهت استفاده مسلمانان و به ویژه شیعیان سفارش کرده‌اند. چرا که این عالم جلیل‌القدر خدمات شایانی به کتابخانه علمی، تاریخ اسلام و حوزه‌های علمیه و نیز حوزه‌هایی که در قم و جبل عامل تأسیس کرد، ارائه نمود.

در ادامه آيت‌الله سيدهاشم حسينی بوشهری؛ ضمن تسليت سالروز رحلت پيامبر اعظم و همچنين شهادت امام مجتبی(ع) به بيان فضليت‌ها و مكارم اخلاقی اين شخصيت پرداخته و گفت: اين شخصيت تربيت شده مكتبی است كه برای علم و عالم ارزش والايی قائل است و خداوند علم و دانش را به گونه‌ای خاص به چنين شخصيتی الهام می‌كند تا بتوانند دارای اثری وجودی باشند و همواره بر سر زبان‌ها باشند و قهرمان نوشته‌ها و سخن‌ها قرار می‌گيرند. اين شخصيت، مراتب تحصيلی خود را در لبنان و نجف و قم در نزد عالمانی بزرگ گذرانيد و از نظر علمی به جايگاه رفيعی دست يافت و به عنوان يك مفسر قرآن، محقق برجسته تاريخ اسلام و تشيع و آثار فراوان علمی را در موضوعات مختلف از خود برجای گذاشت.

وی سپس به معرفی صفات كلی اين‌گونه عالمان پرداخت و گفت: خداترسی، مرزبانی، بدعت‌ستيزی، خير‌رسانی و تأثير‌گذاری در باورها و اعتقادات، اخلاق و سلوك جامعه از ويژگی‌های اين‌گونه شخصيت‌هاست. او هم درباره سيره پيامبر كتاب نوشت و هم سيره اميرمؤمنان و هم درباره امام حسن و امام حسين و ديگر امامان. همچنين درباره شخصيت حضرت زهرا و ديگر شخصيت‌های مهم. وی شخصيتی متتبع و محقق بود. متتبع به كسی می‌گويند كه كتاب‌های متعددی را مطالعه و بررسی می‌كند و به منابع مختلف مراجعه می‌كند.

آيت‌الله حسينی بوشهری در پايان به معرفی ويژگی‌های دوره 35 جلدی كتاب «الصحيح من سيرة النبي الأعظم» پرداخت و گفت: نويسنده سعی كرده سيره مكتوب پيامبر را از اخبار ضعيف بپيرايد و سيره‌ای مبتنی بر اخبار صحيح به نگارش درآورد. هر جا انحرافی می‌ديد، ورود می‌كرد و با حفظ و رعايت اخلاق يك پژوهشگر به نقد و بررسی آن بخش و اثر می‌پرداخت. خدمات او در زمينه مسائل علمی، چه در تأسيس مركز تحقيقات در بيروت و برگزاری جلسات علمی، تأسيس حوزه علميه‌ای در بيروت و حوزه علميه‌ای در قم برای طلاب لبنان‍ی به نام «منتدی» ستودنی است. ايشان مورد توجه شخصيت‌های حوزه‌های علميه قم و مراجع بزرگ بوده است. رهبر معظم انقلاب در پيام تسليتی كه به مناسبت رحلت ايشان مرقوم نمودند، از ايشان به عنوان عالم خدمتگزار و پرتلاش ياد كردند و در جای ديگری از پيامشان فرمودند: اين عالم بزرگوار با تأليفات وزين و پرحجم و محققانه خود در تاريخ صدر اسلام، كه از نگارشی شيوا و قلمی قدرتمند برخوردار است، خدمت بزرگی به دنيای اسلام تقديم كرده و نياز فرهنگی مهمی را برآورده ساخته است.

سپس حجت‌الاسلام و المسلمين محمد كنعان؛ رئيس دادگاه‌های شرعی شيعيان در لبنان، ضمن تسليت رحلت جانسوز پيامبر گرامی اسلام، به معرفی شخصيت برجسته علامه سيد جعفر مرتضی پرداخته و گفت: آن مرحوم عمر خود را صرف تحقيق و نگارش در ميراث محمد و آل محمد کرد، چرا كه به آن ايمان كامل داشت و از نظر عقيدتی، فكری و فرهنگی تلاش‌های بسيار کرد تا از سيره نبوی، علوی، حسنی و حسينی خالصانه دفاع كند.

وی افزود: علامه سيد‌جعفر مرتضی با تكيه بر عقلانيت، پرده‌های شك و ترديد را از ميراث نبوت كنار زد و به صورت محققانه تاريخ را بررسی كرد و در نهايت آثار ايشان به عنوان منبعی برای تمامی مسلمانان به شمار می‌رود، چرا كه با بهره بردن از حجت و دليل قاطع توانسته، حقايق را به منصه ظهور برساند.

رئيس دادگاه‌های شرعی شيعيان لبنان در پايان گفت: علامه سيد‌جعفر مرتضی يك محقق عادی نبود، بلكه تمام وجود خود را در خدمت به ميراث خاندان نبوت و حضرت زهرا وقف نموده بود و با تمام اخلاص در پی كشف حقيقت و كنار زدن پرده ابهام از اين ميراث گرانمايه برآمد كه اميدواريم ذخيره قبر و قيامت او باشد و در نهايت وی را به بهشت رهنمون سازد.

در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمين دكتر محمد‌علی مهدوی‌راد، عضو هيئت علمی دانشگاه تهران، با اشاره به سابقه آشنايی 10ساله با علامه سيد جعفر مرتضی گفت: او محققی بی‌بديل، مورخی امين و متكلمی بی‌نظير و تاريخ‌نگر بود. و سعی نمود تا روايات مسلّم تاريخی را از ميان روايات جعلی بيرون بياورد و به نظر من مهمترین کاری که در تاریخ اسلام انجام دادند، کشف این دروغ‌ها است.

وی سپس به ارائه برخی نمونه‌های تاريخی كه علامه سيد‌جعفر مرتضی برای زدودن دروغ‌ها از چهره آن روايات تلاش کرده‌اند، اشاره كرده و گفت: یک نمونه دیگر که متأسفانه که فقهای شیعه هم تحت تأثیر قرار گرفتند، روزه روز عاشوار است، آنچه در فقه معروف بوده، صوم عاشورا است. علامه سید‌جعفر مرتضی ثابت می‌کند که این روایات از اساس پایه ندارد و ساخته شده است، زیرا امام حسین(ع) در روز دهم به شهادت رسیدند، به آن روز یک حرمت جعلی درست کنند. آقای مرتضی غیر از تاریخ به ده‌ها منبع مراجعه می‌کرد تا حقیقت را کشف کند. سیدجعفر مرتضى نشان داد اسم عاشورا بعد از محرم 61 هـ معروف شده، حتی بعد از این تاریخ، مجالس عزا برپا می‌شد، گفتند چون یهودی‌ها روزه می‌گرفتند، وبر اساس منابع یهودی نشان داده که در دهه محرم در شریعت یهود روزه نمی‌گرفتند. اساس این روایات را ایشان نشان دادند که دروغ محض است.

در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمين جلال‌الدين الصغير، نماينده پارلمان عراق و امام جماعت مسجد بُراثا، به معرفی شخصيت سيد‌جعفر مرتضی و روش‌های علمی او در نگارش آثارش پرداخت و گفت: وی روشی را در مطالعات سیره معصومین ایجاد کرد که پیش از این در مطالعه تاریخ آنها نبود و همین امر موجب شده بود که مشکلات بزرگی در فرهنگی که نسل‌ها درباره سیره معصومین فراگرفتند، ایجاد کرده بود. نه به خاطر آن سیره‌هایی که تاریخ‌نویسان می‌نگاشتند، بلکه سیره افرادی که با نظام‌های سیاسی و مذهبی و فکری که در زمانشان حاکم بود، مخالفت می‌کردند. و همین امر باعث می‌شد تا اطلاعات مربوط به آن سیره محدود شود و در چارچوبی قرار می‌گرفت که اجازه معرفی آن سیره متناسب با آن معصوم علیه‌السلام داده نمی‌شد. آنها تلاش بسیار کردند تا دروغ‌پردازی کنند و چهره این سیره را مخدوش جلوه دهند. لذا علامه سيد‌جعفر مرتضی توانست اين دروغ‌پردازی‌ها و اين محدوديت‌ها را با دلايل تاريخی و برهانی قاطع كنار بزند و چهره واقعی اين روايات را به نمايش بگذارد.

وی در پايان گفت: به نظرم یکی از ویژگی‌های مهم فقید بزرگمان علامه محقق این است که با این روش جلو نرفت و تلاش کرد تا مسیر را به مجرای اصلی‌اش بازگرداند؛ چه در سیره حضرت رسول(ص) و چه در سیره حضرت امیر و امام مجتبی و امام حسین(ع)، حضرت زهرا و امام رضا(ع). وی تلاش کرد تا در حد امکان سیره معصوم را در جایگاه اصلی‌اش قرار دهد تا امور همان‌گونه که هستند، دیده شوند و پیش از وی کسی چنین کاری انجام نداده است. نتیجه تلاش علامه این بود که این حجاب را برداشت و راه را برای پژوهشگران و محققین در این مسیر گشود تا در مطالعه خود نسبت به سیره معصومین تجدید نظر کنند و معصوم را در جای واقعی خود در تاریخ قرار دهند. و در چنین شرایطی است که جهان خواهند دید که ما چه معصومانی را داشتیم و چه مواردی را از دست داده‌ایم.

حجت‌الاسلام و المسلمين علی جابر از لبنان سخنران بعدی بود. وی در آغاز اظهار کرد: علامه در مطالعات تاریخی، میان عقل و متون، ارتباط ایجاد کرد تا نوشته‌هایش را تقویت کند. دقت در مسئله زمان، مکان و شرایط و دلالت متون باعث شده تا وی اسیر متن قرار نگیرد، بلکه متون را مورد تحقیق قرار دهد. در ضمن از میراث بزرگ اسلامی در حدیث، فقه، تاریخ و تفسیر هر یک از مذاهب نیز در پایه‌ریزی دیدگاه‌های خود در مسائلی که مورد تحقیق وی قرار گرفته، نقش داشته است. وی چهره تاریخی یک واقعیت را با تمام پیشینیه‌ها، ابعاد و آثارش مورد بررسی قرار می‌دهد و دروغی که پیرامون آن را فرا گرفته از آن می‌زداید و البته از منابع اهل سنت و شیعه و زیدیه و طوایف دیگر نیز بهره می‌برد.

وی افزود: علامه رحمت‌الله علیه، دایرة‌المعارف منحصر به فردی به نام «الصحیح من سیرة الرسول الاعظم» از سیره نبوی نگاشت که در کتاب‌های سیره پیامبر بی‌نظیر است. پس از آن زندگی حضرت امیرالمؤمنین امام علی(ع) و سپس امام حسن مجتبی و پس از آن امام حسین(ع) و زندگی سیاسی امام رضا و امام جواد را به رشته تحریر درآورد. وی همچنین و مطالعاتی درباره علائم ظهور انجام داده و مسائل تاریخی دیگری را نیز نگاشته است. بنده افتخار این را داشتم که از شاگردان لبنانی ایشان بودم و بهره‌های علمی و اخلاقی بسیار بردم و نیز از روش‌های پژوهشی او استفاده کردم.

حجت‌الاسلام و المسلمين علی جابر در پايان ضمن اشاره به نكاتی كه علامه سيدجعفر مرتضی در پژوهش‌های خود لحاظ می‌کرد، گفت: علامه سیدجعفر بیشتر در بعد پژوهش‌های تاریخی مشهور شده‌اند، و اهل علم و عموم مردم نیز وی را به همین عنوان می‌شناسند، اما باید بگویم که ایشان فقیهی برجسته بود و اگر اوضاع و زمانه به ایشان اجازه می‌داد، کارهایی انجام می‌داد که گذشتگان چنین کاری نکرده‌اند. وی در بسیاری از موارد احتمالی بحث و گفتگوهای بسیاری دارند. در مباحث فقهی وی، عقل پیشی گرفته به ویژه در مباحثی که متنی از کتاب و حدیث در مورد آن وجود ندارد، در بحث اجتهاد و تقلید، علما می‌دانند که بابی فقهی وجود دارد و مطلب بسیار زیادی درباره‌اش نوشته شده است و هیچکدام حرف تازه‌ای نزده‌اند، اما علامه سید‌جعفر مطالب تازه‌ای در این باب دارند. می‌توان به کتاب ایشان با عنوان «الاعتماد في مسائل التقليد والاجتهاد» مراجعه کرد. این کتاب آخرین کتاب چاپ شده وی است که در چهار جلد منتشر شده است.

سپس حجت‌الاسلام و المسلمين سيد‌علی حجازی، از لبنان، به بررسی ابعاد شخصيتی علامه مرتضی پرداخت و گفت: او عالم، مفكر، متكلم، مؤرخ، مفسر، فقيه و اديب بود. او تاريخ پيامبر اكرم و اهل بيت ايشان را تحقيق و تصحيح كرد و حقايق را از ميان دروغ‌های نوشته شده و عقايد فاسد بيرون كشيد. بايد گفت آثار علمی وی نشان‌دهنده تمام ابعاد وجودی و شخصيت او نبوده، بلكه بخشی از توانايی‌های او را نشان می‌دهد.

او افزود: گفته می‌شود او فيلسوف نبوده، اما بايد بگويم كه او فيلسوفی برای تاريخ و دفاع از دين حق بوده است و تاريخ را با نوشته‌های خود غنی کرده است. وی اخلاق اهل بيت را با رفتار خود مجسم ساخت، و در رسيدگی به نيازمندان و كمك به آنها از هيچ تلاشی دريغ نكرد. او فردی متواضع، مهربان و دارای سعه صدر بود و در هنگام برخورد با وی متوجه نمی‌شدی كه در كنار عالمی برجسته نشسته‌ای. هيچ‌گاه به تعداد آثار خود بر كسی فخر نفروخت، بلكه هر آنچه را كه انجام داده بود را جزو وظايف خود می‌دانست. در نگارش تاريخ روش يك فقيه اصولی را برگزيد و از تعصب كوركورانه دوری می‌جست.

حجت‌الاسلام و المسلمين حجازی در پايان گفت: وی می‌خواست حوزه‌های علميه روشی تحقيقی را در مسائل علمی خود بپيمايند و از حالت سنتی خارج شوند. بايد گفت كتاب «الصحيح من سيرة النبي الاعظم» ذره‌ای از علم وی بوده كه شايد در اين دوران نمونه اين كتاب بی‌نظير باشد. بايد گفت همچنان شخصيت علمی اين سيد با تمام جزئيات آن مجهول مانده است و شايد نسل‌های آينده بتوانند به ابعاد شخصيتی وی پی ببرند.

در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمين، سيدعلاء الموسوی، از عراق، درباره شخصيت علامه محقق سيدجعفر مرتضی و آشنايی خود با وی گفت: با ایشان در قم در زمانی که استاد، پژوهشگر، محقق، مدرس و نویسنده بود، آشنا شدم و اين آشنايی تا لبنان نيز ادامه يافت، به برخی از نکاتی که از شخصیت این عالم محقق دریافت نمودم می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود: تدین و ورع ایشان بود. وی متدین و با ورع بود و به شدت اهل احتیاط بود. اهل تقید در حرف زدنش بود و از حدود شرعی در سخنانش تجاوز نمی کرد، بلکه در حرف زدن بسیار محتاطانه عمل می‌کرد و از جر و بحث در کلام خودداری می‌کرد. او انسانی آرام و با اخلاقی بسیار عالی بود. در تعامل با دیگران اهل تعادل بود و رفتارش سنجیده بود. با دیگران با احترام رفتار می‌کرد و با مردم با مؤدبانه برخورد می‌کرد و درباره دیگرانی که حضور نداشتند با احترام یاد می‌کرد.

وی افزود: مسئله دیگری که درباره شخصیت سیدجعفر رحمت‌الله علیه می‌توان گفت، وجود دقت علمی ایشان در گفتار و نوشتار بود. وی دقت بسیاری در گفتار و نوشتارش داشت، چرا که انسانی مسئولیت‌پذیر بود و مسئولیت علمی و شرعی سخنانش را بر عهده می‌گرفت، چرا که عالم، فقیه، تاریخ‌نویس و اندیشمندی اسلامی بود. او هرگز بدون تحقیق و مراجعه به منابع و تأکید بر صحت آن، مطلبی را نمی‌گفت. از صفاتی که در مرحوم سیدجعفر مشهود بود، غیرت دینی و اسلامی وی بود که در این دوره از زمان نادر است. شاید انسان نسبت به خویش، خانواده و خاندانش غیرت داشته باشد و اگر اتفاقی برای آنها بیافتد یا حرفی بر علیه آنها زده شود، بلافاصله به خروش خواهد آمد؛ اما داشتن غیرت دینی در این دوره زمانه نادر است.

حجت‌الاسلام و المسلمين موسوی ضمن بر شمردن ديگر صفات اين شخصيت، در پايان گفت: وی در نگارش حقايق تاريخی تنها به ذکر دردها و رنج‌ها اکتفا نمی‌کرد، بلکه تلاش می‌کرد، می‌نوشت، تحقیق می‌کرد و به منایع تاریخی نادر مراجعه می‌کرد تا پاسخی قانع‌کننده به کسانی که اسلام و اهل بیت علیهم السلام را هدف قرار داده بودند، بدهد. از خداوند متعال مسئلت می‌کنم که جوانان ما، کتاب‌های ایشان را مطالعه کنند و از آثار این علامه محقق غافل نشوند، چرا که نیازهای عقیدتی، تاریخی و حتی اخلاقی و پاسخ آنها را خواهند یافت.

در پايان حجت‌الاسلام و المسلمين سيدمرتضی مرتضی، برادر علامه، ضمن تشكر از رايزن فرهنگى ج.ا.ايران در لبنان به جهت برپایی اين مراسم، گفت: درباره جناب علامه سيدجعفر مرتضی، بايد بگويم كه ايشان فراتر از ايران، و لبنان و فراتر از تمام اماكنی است كه ما می‌شناسيم. وی در آفريقا در طول مدت يك ماه مسافرتش به آنجا نيز نقش خود را ايفا كرد. اثری از خود در آن جا بر جای گذاشت كه برای تمام نسل‌ها و دوران‌های پيش رو و جوانان فرهيخته آفريقا باقی خواهد ماند. آنها همچنان او را ياد می‌كنند و از انقلاب فرهنگی و عقيدتی كه در آن جا ايجاد كرد و زندگی آنها را متحول كرد، ياد می‌كنند.

وی در پايان گفت: از خداوند متعال برای ايشان رحمت و رضوان مسئلت می‌کنم و بار ديگر از تمام شركت‌كنندگان و حاضران در اين عزا تشكر می‌كنم و می‌گويم ما شخصيت بزرگی را از دست داديم.

اين مراسم با قرائت مرثيه و عزاداری از سوی حجت‌الاسلام علی بلوط از لبنان، به پايان رسيد.