دنبال کردن سلبریتی‌ها در فضای مجازی، مصداق «وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُون» است

حجت‌الاسلام محمد سامانی، مدرس حوزه و دانشگاه سیستان‌وبلوچستان در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: در قرآن کریم آیه‌ای وجود دارد که در آن، شعرا مذمت شده‌اند و می‌فرماید: «وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُون» (شعراء/224) یعنی مردم جاهل و گمراه هستند که از شاعران پیروی می‌کنند؛ درک صحیح این آیه، همانند سایر آیات قرآن کریم، نیاز به تأویل و تفسیر دارد و باید شأن نزول آن را بدانیم.

وی ادامه داد: برخی افراد که با اسلام سر دشمنی دارند، از این آیه سوء استفاده کرده و می‌گویند اسلام با شعر و ادبیات و هنر مخالف است، برخی مسلمانان نادان هم از این آیه برداشت غلط کرده و همان جمله دشمنان را تأیید و تکرار می‌کنند که بله، قرآن با ادبیات، شعر، هنر و موسیقی مخالف است.

مدرس دانشگاه سیستان‌وبلوچستان بیان کرد: این آیه زمانی نازل شد که شعر در میان اعراب منطقه حجاز، نفوذ بالایی داشت، به‌طوری که زبان فخرفروشی و همچنین ابزاری برای عیش و نوش و خیال‌بافی بود؛ همان‌طور که سحر و جادو نیز چنین کاربردی داشت. حتی در تاریخ آمده است که برخی افراد، خانه خود را می‌فروختند و پول آن را به شاعری می‌دادند تا برای آنان شعری بسراید و آن را در رجزخوانی‌های هنگام جنگ، استفاده کنند.

وی گفت: وقتی که رسول اکرم(ص) آیات قرآن را برای مردم تلاوت می‌کردند، مردم گمراه و جاهل می‌گفتند که این آیات، کلام خدا نیست، بلکه شعر است و زاده خیال‌بافی‌های محمد(ص)؛ مانند ادعای برخی دیگر که همیشه معجزات انبیاء را سحر و جادو می‌دانستند. اما قرآن کریم می‌فرماید که این آیات، شعر نیست، یعنی خیال‌بافی نیست، بلکه واقعیات بوده و تنها کسانی که جاهل و گمراه هستند، از شاعران و خیال‌پردازان پیروی می‌کنند.

سامانی اظهار کرد: آنچه قرآن کریم در این آیه، آن را مذمت کرده، شعر در ردیف خیال‌بافی و سرگرمی است و فقط شعرا به معنای شاعران و کسانی که شعر می‌گویند را شامل نمی‌شود، بلکه منظور همه کسانی است که امروزه به آنان سلبریتی می‌گویند.

وی افزود: اگر ما می‌خواهیم که بندگی خدا را کرده و به کمال برسیم، باید بر مبنای حقیقت زندگی کنیم، یعنی تمام قوای ما در خدمت حقیقت باشد، اما اگر قرار است که فقط به نحوی سر کنیم و عمر را به خوشی و غفلت سپری کنیم، آن وقت همه قوای ما در اختیار سرگرمی قرار می‌گیرد، یعنی آنچه قرآن از آن به «لهو و لعب» تعبیر کرده و نهی می‌کند.

این مدرس حوزه اضافه کرد: اگر قرآن شعر، موسیقی، هنر و همه آنچه لهو و لعب نامیده می‌شود را مذمت می‌کند، منظور کارهایی است که جنبه سرگرمی داشته و ما را از حقیقت و واقعیت‌ها دور می‌کند، یعنی دقیقاً همان کاری که امروزه سلبریتی‌ها در فضای مجازی می‌کنند.

وی گفت: اسلام نه تنها با شعر و ادبیات مخالف نیست، بلکه ائمه اطهار(ع) از جمله امیرالمؤمنین(ع) و حضرت فاطمه(س) خودشان شعر می‌گفتند، اما شعری که در خدمت ارزش‌ها بود، یعنی شعری که از حقیقت، عشق به خدا، انسانیت و عدالت می‌گفت و روح‌ها را همانند آیات الهی، تحت تأثیر قرار می‌داد.

سامانی بیان کرد: در آخرین آیه سوره شعرا آمده «إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ ذَکَرُوا اللَّهَ کَثِيرًا وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا»، یعنی به استثنای آن شاعرانی که اهل ایمان و نیکوکار بوده و یاد خدا بسیار کردند و برای انتقام از ستمی که در حق آن‌ها یا سایر مؤمنان شده، با نظم سخن و طبع شعر به دفاع برخاستند؛ بنابراین در آخر این سوره، شعر و هنر متعهد و ارزشی، حسابش جدا می‌شود.

این مدرس حوزه و دانشگاه اظهار کرد: شعر، اثر هنری یا قطعه موسیقی که در خدمت ارزش‌های الهی و انسانی باشد، نه تنها مذمت نمی‌شود، بلکه تجلیل هم می‌شود، مانند آنچه امام صادق(ع) می‌فرمایند که شعر قبل از آنکه به زبان شاعر جاری شود، روح‌القدس آن را بر قلب شاعر نازل می‌کند؛ منظور همان شعر یا هنری است که در خدمت ارزش‌های الهی و انسانی باشد.