سیئات چگونه به حسنات تبدیل می‌شوند؟

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت الاسلام و المسلمین ناصر رفیعی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی روز گذشته 30 فروردین در بیت مرجع عالیقدر شیعه مرحوم آیت‌الله بروجردی با موضوع «خصوصیات عبادالرحمان» به سخنرانی پرداخت.

متن سخنان وی در ادامه می‌آید:

 

بحث ما در معرفی صفات عبدالرحمان یعنی انسان‌های کامل و والا است که برخی از بزرگان در شرح ویژگی‌های این انسان‌ها کتاب‌هایی با عنوان «انسان کامل» نوشته‌اند.

در این جلسه به دو خصلت این افراد اشاره می‌کنیم؛ یکی از ویژگی‌های عبادالرحمان این است که اهل کشتار نیستند. خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۗ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ ۖ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا؛ و هرگز نفس محترمی که خدا قتلش را حرام کرده مکشید مگر آنکه به حکم حق مستحق قتل شود، و کسی که خونش به مظلومی و ناحق ریخته شود ما به ولیّ او حکومت و تسلط (بر قاتل) دادیم پس (در مقام انتقام) آن ولی در قتل و خونریزی اسراف نکند که او از جانب ما مؤید و منصور خواهد بود» (اسراء/ 33) آدم‌کشی کار راحتی نیست مگر اینکه دستور خداوند باشد، همانند جنگ بدر که افرادی نظیر ابوجهل و بسیاری دیگر از مشرکان به دست مسلمانان کشته شدند یا وقتی کسی، آدم کشته لذا وی را قصاص می‌کنند یا اگر همانند سلمان رشدی سب النبی کند قتل او واجب است اما غیر از مواردی اینچنین کسی حق ندارد مردم بی‌گناه را بکشد و به همین دلیل کسی که حادثه یازدهم سپتامبر را رقم زده و انسان‌های بی‌گناه زیادی را کشته یا کسی که در همین ایام کودکان دانش‌آموز را در افغانستان به شهادت می‌رساند مرتکب اشتباه شده است.

قرآن کریم در سوره اسراء چهار عذاب سنگین برای کشتن دیگران در نظر گرفته و فرموده است: «وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا؛ و هر کس مؤمنی را به عمد بکشد مجازات او آتش جهنم است، که در آن جاوید (معذّب) خواهد بود و خدا بر او خشم و لعن کند و عذابی بسیار شدید بر او مهیا سازد» (اسراء/ 93) مرحوم طبرسی در «مجمع البیان» آورده است که در جنگ اُحُد مسلمانی، مسلمان دیگری را عمداً کشت و این آیه در اینجا نازل شده است. نمونه دیگر این داستان کشتن جنین است که بر اساس آمارها در کشور ما به چند صد هزار مورد رسیده است در حالی که قرآن کریم در آیه 31 سوره اسراء فرموده است: «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ ۚ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا؛ هرگز فرزندان خود را از ترس فقر به قتل مرسانید (زنده به گور مکنید) که ما رازق آنها و شما هستیم، زیرا این قتل فرزندان بسیار گناه بزرگی است» حضرت امام خمینی(ره) و بقیه فقها سقط جنین را حرام می‌دانند چون خداوند حتی زنده به گور کردن فرزندان مشرکان را هم منع کرده است چون کشتن انسان‌ها گناه بزرگی است.

 

از سوی دیگر دو کار وجود دارد که همانند کشتن و به حکم قتل هستند. اول اینکه کسی حرفی بزند که باعث قتل دیگری شود؛ در داستانی آمده حجاج بن یوسف ثقفی که فرد بسیار خبیثی بود به کوفه آمد. حضرت علی(ع) زمانی به مردم گفت روزی می‌رسد که من که از منبر کوفه کنار رفتم و دیگران آمدند آن وقت خواهید فهمید که علی که بود. حجاج در منبر کوفه گفت می‌خواهیم با عبد الله بن زبیر وارد جنگ شویم لذا وقتی از این منبر پایین آمدم تمام مردها باید جلوی مسجد حاضر باشند و اگر کسی در منزل باشد وی را گردن می‌زنم. شخصی گفت چند پسر دارم و آنها را به جنگ می‌فرستم اما من را برای مراقبت از زن و عروس‌ها معاف کن که حجاج گفت تو معاف هستی. در همین لحظه شخصی گفت چرا وی را معاف می‌کنی در حالی‌که خودم شاهد بودم وی در قتل عثمان نقش داشته و لگدی به وی زده است. حجاج در همین لحظه دستور قتل وی را صادر کرد. لذا اگر کسی با کلمه‌ای در قتل کسی کمک کرد در آن کار شریک است.

 دومین کاری که باعث شراکت یک نفر در قتل دیگران می‌شود این است که کسی رضایت به آن کشتن داشته باشد و مثلاً وجود مقدس حضرت امام حسین(ع) را به شهادت برسد و کسی بگوید خوب شد که این‌کار را انجام دادند لذا چنین کسی هم در گناه قتل شریک است. گفته شده اگر کسی را در مشرق بکشند و شما در مغرب این خبر را بشنوید و بگویید که کار خوبی شده است در این کار شریک هستید. 

معنای تبدیل سیئات به حسنات چیست؟

خصلت دیگر عبادالرحمان این است که دامن آنها آلوده نیست و اهل روابط جنسی حرام نیستند اما متأسفانه برخی به این مسائل توجه ندارند و سعی دارند به بهانه‌های مختلف آن را توجیه کنند اما خداوند فرموده اگر کسی چنین کاری انجام دهد عذاب سختی در انتظار اوست. در آیه 68 سوره فرقان آمده است: «وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ وَلَا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا يَزْنُونَ ۚ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ يَلْقَ أَثَامًا؛ و آنان هستند که با خدای یکتا کسی را شریک نمی‌خوانند و نفس محترمی را که خدا حرام کرده جز به حق به قتل نمی‌رسانند، و هرگز گرد عمل زنا نمی‌گردند، که هر که این عمل کند کیفر گناهش را خواهد دید» البته خدای متعال در آیه 70 سوره فرقان فرموده است: «إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا؛ مگر آن کسانی که از گناه توبه کنند و عمل صالح به جای آرند، پس خدا گناهان آنها را بدل به حسنات گرداند، و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است» در اینجا خداوند فرموده اگر کسی از گناهان خودش توبه کند سیئاتش تبدیل به حسنات می‌شود. 

علامه طباطبایی در تفسیر این آیه گفته است یک معنا برای تبدیل سیئات به حسنات این است که تحول درونی در آنها پیدا می‌شود و مثلاً شخصی که به راحتی دروغ می‌گفت دیگر دروغ گفتن در وی از بین می‌رود. معنای دومی که ایشان در تفسیر این آیه از قرآن کریم اشاره می‌کند این است که حسنات بر سیئات غلبه پیدا می‌کند و مثلاً مقام حر بن یزید ریاحی آنقدر بالا می‌رود که سیئات گذشته وی نادیده گرفته می‌شود. معنای سوم هم این است که آثار سیئات از بین می‌رود. 

 

در روایتی آمده اگر چهار خصوصیت در شخصی باشد تبدیل سیئات برای وی زودتر اتفاق می‌افتد. این چهار صفت شامل صداقت، حیا، حسن خلق و شکر هستند. البته خداوند فرموده که نمازهای پنج گانه هم بسیار مؤثرند.