کتمان عیب دیگران + فیلم

رضا عبدالهی، شاعر و پژوهشگر ادبی در بیست‌وچهارمین برنامه چشمه حکمت ایکنا که به مناسبت ماه مبارک رمضان تهیه شده، به خوانش ابیاتی از مولانا و سعدی در موضوع غیبت و بدگویی پرداخت.

ماه مبارک رمضان است. فقط پرهیز چشم و گوش و زبان یا پرهیز از اطعمه و اشربه نیست، بلکه موضوعاتی مثل غیبت و بدگویی هم که از گناهان بزرگ محسوب می‌شوند، باید در ماه مبارک رعایت و پرهیز کرد.

آن کسی که غیبت می‌کند، یا کسی که به پای غیبت می‌نشیند، هر دو در این گناه سهیم و شریک هستند. چنان‌که پیشوای دین حضرت علی (ع) می‌فرماید:

«شنونده غیبت مانند غیبت‌کننده است».

کتاب‌های بی‌شماری در راستا و موضوع غیبت و بدگویی از زبان پیشوایان دین و عالمان دینی و همچنین ادبا و شعرا تالیف شده است که در فرصت‌های مناسب درباره آن صحبت خواهیم کرد.

حضرت مولانا می‌فرماید اگر عیب دیگران را نشماریم، در حقیقت عیب خودمان را کتمان کرده و پوشانده‌ایم.

«چون خدا خواهد که پوشد عیب کس/ کم زند در عیب معیوبان نفس»

یا اشارتی دارد به اینکه از دیگران عیب‌جویی کردن و غافل شدن از عیوب خود، گمراهی است. در این خصوص در دفتر ارزشمند دوم مثنوی حضرت مولانا آمده است:

« چهار هندو برای ادای فریضه به مسجدی وارد شدند و با خضوع و خشوع تمام به نماز ایستادند. در این هنگام، موذن هم وارد می‌شود. یکی از آن‌ها در حین نماز از موذن سوال می‌کند که آیا وقت اذان گفتن است؟

نمازگزار دیگر به نمازگزار نخستین عتاب می‌کند که مگر نمی‌دانی سخن گفتن در نماز، موجب بطلان آن است.

نمازگزار سوم بی آنکه به غفلت و اشتباه خود پی ببرد، به نمازگزار دوم معترض می‌شود و می‌گوید، چرا دیگران را از عملی منع می‌کند که از خود او سر زده است.

و سرانجام نمازگزار چهارم خداوند را سپاس می‌گوید و اذعان می‌کند که دچار اشتباه آن سه نفر نشده است. بدین ترتیب نماز هر چهار نفر باطل می‌شود.

«پس نماز هر چهاران شد تباه/ عیب‌گویان بیشتر گم کرده راه»

با ابیاتی چند از استاد سخن، سعدی شیرازی، سخن را به پایان می‌برم و ادامه موضوع غیبت و بدگویی را از نگاه پیشوایان دینی را به برنامه دیگر حواله‌ات می‌دهیم.

« سه کس را شنیدم که غیبت رواست/ وز این درگذشتی چهارم خطاست

یکی پادشاهی ملامت پسند/ کز او بر دل خلق بینی گزند

دوم پرده بر بی‌حیایی متن/ که خود می‌درد پرده بر خویشتن

سوم کژ ترازوی ناراست خوی/ ز فعل بدش هرچه دانی بگوی»