جهان پر از شک نمی‌تواند شعر یقینی داشته باشد

به گزارش ایکنا، به نقل از ستاد خبری سی‌و‌سومین نمايشگاه بين‌المللي کتاب تهران، عبدالجبار کاکایی شاعر و ترانه‌سرای ایرانی در نشست غرفه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران حضور یافت و با اشاره به شعرای قدیمی و در یاد نماندن غزل‌ها و اشعار جدید در ذهن‌ها گفت: بخشی از این در یاد نماندن به دوران عسرت شعر برمی‌گردد، به دوران تنگنا، رکود و سکوتی که برای شعر پیش آمده است. دنیای جدید به مبانی بنیادی شعر حمله کرده است. ما می‌گوییم باید زبان شعر با آرایه‌های ادبی برجسته شوند، جهان امروز اما بنیاد استعاره و تشبیه را به هم ریخته، بخشی از آن هم به تقابل مدرنیته و سنت برمی‌گردد.

جهان پر از شک برای شاعر شعر یقین ایجاد نمی‌کند

وی ادامه داد: ما مولانا، سعدی و حافظ داشتیم، اما در زمان فعلی نداریم. جواب بسیار آسان است، این بزرگواران پر از جواب بودند، جهان هستی برایشان تعریف شده بود اما ما پر از سوال و ابهام و شَک‌ هستیم. نمی‌توانیم به یقین مولانایی، در یک موضوع برسیم و بشینیم از یک موضوع صحبت کنیم. جهان پر از شک نمی‌تواند برای شاعر شعر یقینی ایجاد کند. لذا در یک سردرگمی که در این صدساله گرفتاریم، شعرهای اخوان و شاملو و.. با اینکه در دوره 50، 60 ساله از آثار بزرگان هستند، اما وقتی در کنار اشعار حافظ و سعدی قرار می‌گیرند، می‌بینیم به قد آثار ماندگار آنها نمی‌رسد.

کاکایی گریزی به داوری جشنواره هشتم شعر فجر زد و گفت: جشنواره فجر دوره هشتم در بین تمام ادوار جشنواره از حیث ابداعات و ایده‌هایی که ارائه شد، متمایز بود و حواشی نیز بر این ایده‌ها و ابداعات مترتب بود. در شورای سیاست‌گذاری جشنواره هشتم تصمیم گرفته شد، تمام طیف‌های متنوع ادبی کشور فارغ از دسته‌بندی‌های رایج سیاسی به جشنواره ورود پیدا کرده و در عرصه‌ی رقابتی شعر و هنر شرکت کنند.

وی در ادامه گفت: شاعری هست که مواضع خاصی دارد، اما شعرهایشان در ویترین کتاب‌فروشی‌ها و با استانداردهای وزارت ارشاد فروش می‌رود و مورد توجه است. طبیعتاً این شاعر و کتاب‌هایش می‌توانند در جشنواره رقابت کند. شورای سیاست‌گذاری با این پیشنهاد روبرو شد. این پیشنهاد به من مطرح و با شروع دعوت‌ها، حساسیت‌هایی از سوی رسانه‌ها به ویژه‌ رسانه‌هایی که در جریان مسائل نبودند، ایجاد و سبب شد، طیف‌های که راغب بودند پس از سال‌ها، در تالار وحدت کنار یکدیگر بنشینند و شعر بخوانند، عقب‌نشینی کردند و کم‌کم کنار کشیدند.

کاکایی در ادامه گفت: اتفاقی که باید بیفتد، اما صورت نگرفت و اي کاش این اتفاق می‌افتاد. این اتفاقات حواشی ایجاد کرد، با این حال آن جشنواره از حیث استقبال عمومی تقریباً جزء جشنواره‌های کم‌نظیر بود، اما بعد از آن حواشی، تقریباً روش و مدل جشنواره تغییر کرد که آسیب‌ها و نقدهایی نیز به این روش وارد است، مانند اینکه کتاب‌هایی در جشنواره شرکت داده می‌شود که چاپ و عرضه شده باشند، بنابراین بسیاری از آثاری که لباس چاپ به تن نکرده‌اند، خارج از این مسیر قرار می‌گیرند. البته امیدوارم اتفاقی بیفتد و تفکری حاکم شود که ارزش‌گذاری شعر فجر، تنها از حیث ارزش‌های هنری و ادبی مورد ارزیابی قرار گیرند.

سبک و نگرش جدیدی در شعر نداریم

این ترانه‌سرا با اشاره به رویکرد‌های شعرهای ایرانی افزود: اگر سال‌های اخیر را رصد کنیم، سبک و نگرش جدیدی که ارزش‌هاش قابل دفاع، انتقال و آموزش باشد، به وجود نیامده است. ما از لحاط محتوایی شعرمان غنی شده و جدا از اجتماعی‌ها و عاشقانه‌ها که دو رویکرد اصلی شعر  معاصر ایران و صدسال گذشته بوده، حوزه الهیات و عرفان نیز افزوده شده است. به لحاظ بینش اعتقادی و نظری، شاهد رویکرد جدیدی بودیم که در شاعران موسوم به شاعران انقلاب جلوه‌گری کرده است، اما در مجموع سبک جدیدی در قیاس با ادوار پیشین ایجاد نشده، قرار هم نیست که بیفتد، چرا که ما در دوره سنت و مدرنیته هستیم. دوره‌ای که به توسعه سیاست و فرهنگ مشهور است.

کاکایی گفت: این تنازع بین دوطیفی که به سنت و مدرنیته گرایش دارند، همچنان در ادبیات  ادامه‌دار است. البته رویکرد اصلی در شعرهای ما، رویکرد اجتماعی است. در دوره صدساله گذشته بیش از نیمی از اشعار ما اجتماعی بوده است، شاعرانی که از آزادی. عدالت، فقر، مبارزه، زندان شعر گفتند و کمتر شعر عا‌‌شقانه گفته شده است. اما با توجه به مبانی نظری در مباحث فکری، آنگونه که در اشعار گذشتگان وجود داشته، وجود ندارد.