الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی جایگزین مدل توسعه غربی در برنامه هفتم شود + صوت

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم رجایی‌رامشه، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه دولت‌ها گاه سیاست‌های کلی را که رهبر انقلاب ابلاغ می‌کنند رها می‌سازند و براساس الگوهای توسعه غربی عمل می‌کنند، گفت: ای کاش تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان در سیاست‌گذاری‌ها از رهبر انقلاب و امام خمینی(ره) تبعیت می‌کردند که اگر چنین بود نارسایی‌های اقتصادی و فرهنگی کمتری وجود داشت.

وی افزود: مشاهده شده که مفاهیم و عبارات درج‌شده در برنامه‌ها و منویات رهبر معظم انقلاب از سوی برخی دولت‌ها به صورت وارونه تفسیر شده است؛ مثلاً رهبر انقلاب در رابطه با اقتصاد مقاومتی سخن می‌گویند اما مسئولان اجرایی کشور اقتصاد مقاومتی را از دریچه نظریه نئو-کینزی تحلیل می‌کنند.

مشکل از کجا شروع شد؟

کارشناس اقتصاد اسلامی با بیان این مطلب که مشکل ما از آنجایی شروع شد که برنامه‌ریزی‌ها طبق مدل توسعه غربی پیش رفت، اظهار کرد: اگر امروز از نظر فرهنگی نمادها در حال تغییر است، چادر کنار می‌رود و نوع پوشش دگرگون شده، همه اینها به خاطر تبعیت از برنامه‌ریزی توسعه غربی است. همچنین اگر امروز سبک زندگی غربی در حال رواج است و نگهداری از سگ جای فرزندآوری را گرفته همه اینها به خاطر الگوی توسعه غربی است.

بیشتر بخوانید:

• نگاه همه‌شمول برنامه هفتم با حذف واژه توسعه

رجایی ادامه داد: پیش از انقلاب و در زمان رژیم پهلوی برنامه‌های توسعه وجود داشت ولی این برنامه‌ها مبتنی بر توسعه غربی بود اما انقلاب اسلامی با تعریف جدیدی از انسان و کمال و سعادت انسانی پا به عرصه گذاشت و انتظار می‌رفت مدل برنامه‌ریزی آن براساس حیات طیبه و زندگی پاکیزه باشد، چون در زندگی پاکیزه فقر، ضعف در باورها، و رفتارهای غربی معنا ندارد ولی اگر امروز این ضعف‌ها مشاهده می‌شود، فقط به دلیل عدم باور به الگوی پیشرفت اسلامی - ایرانی است.

وی با بیان اینکه ظاهراً دولت سند تحولی که خود آن را تنظیم کرده مبنای برنامه هفتم قرار داده است، گفت: این سند لازم‌الاجرا بوده اما از نظر فرهنگی ضعیف است. متأسفانه فصل فرهنگ و هنر این سند که دارای دو بخش سبک زندگی و صنایع فرهنگی است، سکولار و برپایه نظریات توسعه غربی است. اگر قرار باشد این سند مبنای برنامه هفتم باشد قطعاً با مشکل مواجه خواهیم شد و در نهایت هم نباید انتظار بهبود شرایط فرهنگی جامعه را داشت و وقتی هم وضعیت فرهنگی بهبود پیدا نکند نباید توقع بهتر شدن اوضاع و احوال اقتصادی کشور را داشته باشیم.

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تأکید کرد: عدم اصلاح فرهنگ سبب خواهد شد تا امکانات جامعه هرچقدر هم بیشتر باشد در خدمت حرص و ولع باشد. مدل برنامه توسعه غربی طوری است که حرص و ولع را تشدید می‌کند و این حرص و ولع در قالب همان واژه رقابت‌پذیری تعریف می‌شود. در مدل توسعه غربی ارزش‌های انسانی لگدمال می‌شود و جایی برای فضایل اخلاقی و معنویت باقی نمی‌ماند.

درخواست از دولت سیزدهم

رجایی ضمن اینکه از دولت خواست که اجازه دهد حوزه دین وارد عرصه برنامه‌ریزی شود، گفت: دین حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد و تردیدی در فرهنگ اهل بیت(ع) و سیره پیشوایان معصوم وجود ندارد. نباید هیچ تردیدی در رابطه با الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی وجود داشته باشد و باید الگوی پیشرفت مدنظر حضرت رسول اکرم(ص) را استخراج کرد که توانستند به وسیله آن جامعه مدینه را متحول سازند. بخشی از الگوی مدنظر پیامبر اسلام(ص) را که همان مردمی‌سازی است، حضرت امام خمینی(ره) تحت عنوان بسیج مردمی در جنگ به کار گرفتند و منشأ خیر و برکت عظیم بود.

وی تأکید کرد: نباید گوش و چشم بسته از الگوی توسعه غربی تبعیت کرد؛ هرچه غرب می‌گوید درست نیست و آنها دشمن ما محسوب می‌شوند و اتاق فکر دشمن هستند و در این تردیدی وجود ندارد. باید از مدل تقلیدی غرب دست کشید و به سمت الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی حرکت کرد.

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی سال‌هاست بر الگوی پیشرفت اسلامی ـ‌ ایرانی تأکید دارند، گفت: از نظر ایشان الگوی توسعه غربی ما را به بیراهه می‌کشاند و به‌عنوان یک الگوی مطلوب سیاستگذاری پسندیده نیست و آن را مناسب با جمهوری اسلامی و مردم ایران نمی‌دانند.

رجایی افزود: متأُسفانه بر روی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت سرمایه‌گذاری نشده و به آن جهت نداده‌ایم و حتی یک رشته‌ای به‌نام این الگو در دانشگاه‌ها طراحی نکرده‌ایم و حتی یک طرح را با عنوان طرح استنباط الگوی سیاستگذاری حضرت رسول به سمت پیشرفت پیگیری نکرده‌ایم.

الگوی پیشرفت اسلامی و دستیابی به قله‌ها

وی گفت: اگر ما به سمت الگوی اسلامی ـ‌ ایرانی پیشرفت حرکت کنیم به فراتر از وضعیت اقتصادی و رفاهی دست پیدا خواهیم کرد؛ یعنی ما بالای قله را نشانه رفته‌ایم و به آن دست خواهیم یافت. متأسفانه دولت‌ها برای این مدل پیشرفت وزنی قائل نیستند و به جای اینکه برروی آن سرمایه‌گذاری کنند تمام تمرکز خود را معطوف به الگوی توسعه غربی ساخته‌اند.

این استاد دانشگاه با انتقاد از نظام آموزش عالی کشور عنوان کرد: کافی است یک نگاهی به دروس دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی بیندازید، در تمام این رشته‌ها درباره اومانیسم و سکولاریسم بحث می‌شود و این باورها را در ذهن دانشجویان جا می‌اندازند. رهبر انقلاب در رابطه با تک‌تک این موارد ابراز نگرانی کرده‌اند.

رجایی با بیان اینکه در مدل توسعه غربی می‌خواهند جا بیندازند که اقتصاد ربطی به ارزش‌ها ندارد، گفت: توسعه غربی به دنبال این است که بگوید اقتصاد اسلامی و غیراسلامی نداریم و اقتصاد یک علم است، درصورتی‌که به ریشه نظریات اقتصادی آدام اسمیت نگاه بیندازید، خلاف آن را ثابت می‌کند.

تفاوت‌ مدل توسعه غربی و مدل پیشرفت اسلامی ـ ایرانی

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به تفاوت‌های اساسی الگوی توسعه غربی و الگوی اسلامی ـ‌ ایرانی پیشرفت گفت: تفاوت اساسی این دو در نوع تعریف انسان و تغییر شرایط موجود است. الگوی توسعه غربی می‌خواهد جامعه را به کل غربی‌سازی کند و برای عملیاتی‌ساختن آن شاخص‌هایش استخراج و به واسطه مدیریت دانش غربی ابلاغ و جهانی‌سازی شده است و در راستای منافع شرکت‌های چندملیتی همه باید این شاخص‌ها را مورد توجه قرار دهند.

رجایی با بیان اینکه متأسفانه تحت مدیریت دانش و توسعه غربی قرار داریم، عنوان کرد: چطور می‌شود غرب با چنگ و دندان ما را تحریم می‌کند اما در الگوی توسعه غربی نه‌تنها تحریم نمی‌شویم بلکه در برنامه‌ریزی‌ها کمک و تشویق‌مان می‌کنند!؟ چون این نوع الگوی توسعه طبق تمایلات و خواست آنهاست و تا مادامی که طبق تمایلاتشان حرکت کنیم، غرب با ما مشکلی ندارند.

وی با بیان اینکه از نظر مدل توسعه غربی دولت باید بازار را رها کند و اقتصاد باز را مدنظر قرار دهد، افزود: ما هم معتقدیم که دولت نباید در بازار دخالت کند اما وقتی شرایط خاص اقتصادی باشد و نظام تعادل در بازار و نظام عرضه برهم بخورد آن وقت باید چه کرد؟

این استاد اقتصاد در پایان به کلان‌راهبرد الگوی اسلامی ـ‌ ایرانی پیشرفت اشاره کرد و گفت: اقتصاد باز کلان‌راهبرد توسعه غربی است اما در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، تربیت توحیدی و تقویت وزن فرهنگ به عنوان کلان‌راهبرد مدنظر قرار گرفته شده است؛ باید بر روی تربیت توحیدی سرمایه‌گذاری شود. مجموعه سرمایه‌گذاری در حوزه دین اندک است مثلاً در ترکیه که یک کشور لائیک است بیش از 41 هزار میلیارد تومان بودجه سازمان دیانت است اما وقتی در ایران هفت هزار میلیارد تومان در حوزه دین هزینه می‌شود، پدر دین‌دارها را در می‌آورند. پس این مدل اصلاً به نفع ما نیست و ضروری است که از چنبره دانش مدیریت غربی و مدل توسعه‌ای غرب رهایی پیدا کرده و به دنبال بومی‌سازی دانش پیش برویم.

گفت‌وگو از سعید امینی