آنجا که مرگ تنها نتیجه کفران نعمت می‌شود/ سوخت‌هایی که بی‌مایه می‌سوزند
گروه اجتماعی: بهره‌مندی کشورمان از سوخت‌های فسیلی و بهای ارزان آن در قیاس با سایر کشورها، بی‌شک یکی از علل زمینه‌ساز اسراف در مصرف این نعمت خدادادی است. گناهی که خداوند آن را دوست ندارد و وعده داده نعمت‌های خود را از آنان خواهد ستاند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، بهره‌مندی فراوان کشورمان از سوخت‌های فسیلی و بهای ارزان آن در قیاس با سایر کشورها، بی‌شک یکی از علل زمینه‌ساز زیاده‌روی و اسراف در مصرف این نعمت خدادادی است. گناهی که در آیات قرآن خداوند نه تنها تأکید کرده است که آنان را دوست ندارد، بلکه وعده داده نعمت‌های خود را از آنان خواهد ستاند و بالاتر آنجا که به تندی در آیه 17 سوره عبس پیرامون کفران نعمات و عاقبت ناسپاسان می‌گوید: «قُتِلَ الْإِنسَانُ مَا أَکْفَرَهُ؛ مرگ بر انسان، چه ناسپاس است»!.
به‌عبارتی اتلاف سوخت خاصه بنزین از مصادیق روشن اسراف و هدررفت نعمت است که در کشورمان مغفول واقع شده و به‌دلیل سهولت دسترسی و کم‌بودن قیمت آن به عواقب دنیوی و اُخروی مصرف نامتعارف آن بی‌توجهی شده است.
از جمله عواقب مبتلا‌به امروز می‌توان به آلودگی هوا، بروز بیماری‌های صعب‌العلاج، ترافیک، شلوغی و ازدحام، اتلاف زمان، ابتلا به بیماری های روحی و روانی و عاقبت مرگ و از اثرات اخروی کفران نعمت هم به زوال نعمات، خشم و غضب الهی، محرومیت از هدایت و در نهایت هلاکت اشاره کرد.
همزمان با سی و ششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و به منظور دستیابی به آرمان استقلال‌خواهی این نهضت مردمی، خاصه استقلال اقتصادی که دغدغه امروز دولت و ملت ماست، باید بنا به راهبرد رهبر معظم انقلاب از رهگذر اقتصاد مقاومتی و الزامات وابسته به آنکه اصلاح الگوی مصرف و حمایت از تولید داخلی است، از راه توسل به ابزارهایی همچون رسانه و تبلیغات و ... دست به گفتمان‌سازی در فضای جامعه بزنیم تا این حرکت به جریان غالب زندگی مردم مبدل شود.
وضع سوخت در گذشته
در گذشته، قیمت سوخت در ایران در میان کمترین قیمت‌های انرژی سوخت سطح جهان قرار داشت و پس از ونزوئلا پایین‌ترین قیمت را به خود اختصاص داده بود.
این موضوع موجب تشویق مصرف اضافی شده بود، در نتیجه ایران به عنوان یکی از کمترین استفاده‌کنندگان انرژی جهان در سال ۱۹۸۰ به پرمصرف‌ترین کشورهای جهان در سال ۲۰۰۹ تبدیل شد.
قیمت پائین سوخت نه فقط موجب مصرف بدون بازدهی کافی در کشور شده بود، بلکه فرصتی را هم برای قاچاق سوخت به کشورهای همسایه نظیر افغانستان، عراق، پاکستان و ترکیه فراهم می‌کرد.
ما را چه شده است؟
در حال حاضر حدود 17 میلیون خودرو در کشورمان وجود دارد که این مقدار تا 20 سال آینده به عدد 40 میلیون اتومبیل خواهد رسید، هر ساله بیش از 38 درصد از بودجه سالانه دولت ایران به یارانه بنزین اختصاص می‌یابد، در حالی که در صورت مصرف استاندارد، ایران می‌تواند یکی از صادرکنندگان بنزین باشد.
براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، در سال ۲۰۱۲ بالغ بر ۵۴۴ میلیارد دلار از سوی کشورهای جهان برای مصرف سوخت‌های فسیلی اختصاص پیدا کرد، یک دهم این رقم یعنی ۸۲ میلیارد دلار مربوط به یارانه پرداختی از سوی دولت ایران است که ما را به بزرگ‌ترین کشور یارانه‌دهنده برای مصرف سوخت‌های فسیلی تبدیل کرده است.
عربستان با ۶۱ میلیارد دلار، روسیه با ۴۶ میلیارد دلار، هند با ۴۳ میلیارد دلار و ونزوئلا با ۲۸ میلیارد دلار به ترتیب در رتبه‌های دوم تا پنجم پرداخت یارانه قرار گرفته‌اند.
در سال ۲۰۱۲ فرآورده‌های نفتی نیز بیشترین یارانه پرداختی را به خود اختصاص داده‌اند که نصف یارانه پرداختی به سوخت‌های فسیلی در جهان برای مصرف فرآورده‌های نفتی به ویژه بنزین بوده است؛ بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، یارانه پرداختی به مصرف سوخت‌های فسیلی پنج برابر یارانه‌ای است که به مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص می‌یابد.
ایران در آینه کشورهای منطقه
سرانه مصرف روزانه بنزین در ایران 90 و در جهان 15 لیتر است؛ یعنی ایران در مقایسه با میانگین جهانی چهار تا پنج برابر بیشتر سوخت مصرف می‌کند و هم‌اکنون 9 درصد سوخت جهان در ایران و از سوی دیگر در کشوری با تنها یک درصد جمعیت جهان مصرف می‌شود.
ترکیه بین همه کشورهای دنیا، گران‌ترین قیمت سوخت را دارد، به همین دلیل پمپ بنزین‌ها هر سه سوخت بنزین، گازوییل و گاز را یک‌جا عرضه می‌کنند.
درعین حال با نزدیک بودن قیمت بنزین و گازوییل، خودروهای توربو دیزلی که آلودگی کمتر و مصرف پایین‌تری هم دارند، بسیار رایج است؛ در بیشتر کشورها، فاصله قیمت دو سوخت بنزین و گازوییل، حدود 10 درصد است، به همین دلیل خودروهای گازوییلی که سرب کمتری هم تولید می‌کنند، فروش بیشتری دارند که در هیچ کشوری این میزان فاصله قیمت بین دو سوخت بنزین و گازوییل مانند ایران نیست.
مردم ترکیه برای هر بار عبور از بزرگراه‌های درون شهری، باید مبلغی را به عنوان عوارض درون شهری پرداخت کنند که با این شرایط در شهرهای بزرگ دنیا رابطه سوخت و ترافیک معکوس است.
در این کشور هزینه‌های تردد با اتومبیل شخصی بیشتر از اتوبوس، قطار شهری و تاکسی‌های عمومی است، پس برای اکثر شهروندان استفاده بی‌دلیل و مداوم از خودرو به صرفه نیست.
همچنین، در افغانستان نیز میزان لیتر در هر بار سوخت‌گیری خیلی بیشتر از ایران است، در بنگلادش هم به دلیل گرانی بنزین و قیمت بالای کرایه تاکسی، قسمت زیادی از حمل و نقل مسافران شهری به عهده کالسکه‌های دوچرخه‌ای است که به این ترتیب از ترافیک سنگین خودروها کاسته می‌شود.
کفر نعمت از کفت بیرون کند
جوامع سرمایه‌دار با تکیه بر ثروت‌های ملی، به مصرف‌گرایی و ولخرجی در مصرف خو گرفته‌اند که البته به دلیل استفاده از تولیدات داخلی کشورشان متضرر نمی‌شوند و حتی از این فرآورده‌ها به عنوان اهرم فشار سیاسی و اقتصادی مانند تحریم و رونق بازارهای داخلی‌شان سود جسته‌اند.
متأسفانه امروزه با ورود مظاهر تکنولو‍ژی به کشورمان و به تبع آن رسوب فرهنگ اقتصاد غرب در رفتار اقتصادی و باورهای اخلاقی ایرانیان شاهد رشد بیمارگونه این عوارض در خرید خودروهای گران قیمت، رواج فرهنگ تجمل‌گرایی و فخرفروشی، بالارفتن سطح توقعات عمومی و ... هستیم که همگی نتیجه‌ای به جز وابستگی، شکست و ذلت در بر نخواهد داشت.
سارا صالحی/ خراسان رضوی
