دعا جایگزین عمل نیست، مکمل آن است

حجت‌الاسلام علیرضا بامری، مدرس حوزه علمیه شهرستان زاهدان در گفت‌وگو با ایکنا از سیستان‌وبلوچستان، گفت: انسان موجودی است که دو جنبه جسمانی و روانی دارد، به همین دلیل، یک‌سری نیازها هم در او وجود دارد، مانند تغذیه که جسم انسان را قوت می‌بخشد و معنویات و زیبایی‌ها که روح و روان او را تقویت می‌کند.

وی ادامه داد: اگر از هر یک از این دو جنبه غافل شویم، نمی‌توانیم سلامت خود را حفظ کنیم؛ بنابراین خداوند دستورالعمل‌هایی برای ما در نظر گرفته تا انسان هر دو جنبه را سالم نگه دارد؛ به‌عنوان مثال از انسان می‌خواهد که غذای حلال و طیب بخورد تا هم جسم و هم روحش سالم بماند.

مدرس حوزه علمیه زاهدان بیان کرد: انسان‌ها معمولاً نمی‌توانند این دو وجه را در حالت تعادل نگه دارند، به همین دلیل برخی تارِک دنیا شده و از سلامت جسم غافل می‌شوند و عده زیادی نیز غرق در مادیات شده و از جنبه روانی و معنویات غفلت می‌کنند.

وی گفت: ماه مبارک رمضان، ماهی است که این هر دو وجه انسان را تقویت می‌کند. بطوری که می‌بینیم پزشکان برای برخی بیماری‌های گوارشی، روزه گرفتن را توصیه می‌کنند؛ از طرفی انسان تمرین می‌کند تا نفس خود را مهار کند.

بامری اظهار کرد: در این ماه، برنامه‌های دنیایی به حداقل می‌رسد و روزه‌دار سعی می‌کند بیشتر آخرت خود را مورد توجه قرار دهد؛ بنابراین بیشتر از دیگر ایام سال، به خواندن قرآن، نماز، دعا و یا خیرات در راه خدا مبادرت می‌ورزد.

وی افزود: مسئله‌ای که به وفور در سطح جامعه مشاهده می‌شود، سرخوردگی ما از دعاست؛ افراد زیادی که معتقد به خدا و عبادت و دعا هستند، گاهی مراجعه می‌کنند که چرا دعاهای ما اجابت نمی‌شود و اصلاً دعا کردن چه فایده‌ای دارد، وقتی قرار است برآورده نشود.

این مدرس حوزه بیان کرد: خداوند می‌فرماید «فَإِنِّی قَرِيب أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ؛ من به آن‌ها (بندگان) نزدیک هستم، هرگاه کسی مرا بخواند دعای او را اجابت کنم»، (بقره، 186) اما در اینجا کلمه «دعا» به این معنی نیست که هرچه خواسته و تقاضای ما باشد، بی چون و چرا برآورده خواهد شد.

وی گفت: اینجا دعا به معنای دعوت است و خواندن طرف مقابل؛ یعنی خداوند به ندای هر بنده‌ای که او را بخواند، پاسخ می‌دهد، اما خداوند تعهد نکرده که حتماً تقاضا را برآورده کند؛ در واقع اجابت دعا مطلق و قطعی نیست.

بامری اضافه کرد: اشتباه ما این است که دعا را جایگزین عمل می‌دانیم و انتظار داریم خداوند چون کَرَم دارد و قادر مطلق هم هست، کم‌کاری‌های ما را جبران کند؛ در حالی که دعا جایگزین عمل نیست، بلکه مکمل آن است، یعنی باعث می‌شود تا تلاش ما ثمر دهد.

وی بیان کرد: خداوند حتی به پیغمبران خود نیز تعهد نداده که حتماً همه دعاهای آنان را برآورده خواهد کرد، بطوری که می‌بینیم حضرت یعقوب، سال‌ها در فراغ یوسف(ع) اشک ریخت، اما هیچگاه از خداوند شکوه نکرد، بلکه صبر پیشه کرد و راضی به رضای خدا بود.

مدرس حوزه علمیه زاهدان افزود: موارد زیادی در تاریخ اسلام مشاهده می‌کنیم که امدادهای الهی رسیده و لطف خداوند شامل حال مسلمانان شده، برای آن‌که بر دشمنان نیرومندتر از خودشان غلبه کنند، اما این رحمت الهی، بدون تلاش و مجاهدت خود مسلمانان، شامل حالشان نشده بوده است؛ بنابراین باید کاری کنیم که شایستگی رحمت خداوند را پیدا کنیم.

وی گفت: ما در دعای کمیل می‌خوانیم «اللَّهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَم، اللَّهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ، اللَّهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلاَء» یعنی خدایا بیامرز مرا از گناهانی که نعمت‌ها را تغییر می‌دهند، گناهانی که مانع اجابت دعا می‌شوند، گناهانی که باعث می‌شوند بلا نازل شود. یعنی خیلی از اعمال ما که گاهی از آنان غافل هستیم، خود مانع اجابت دعا شده و حتی باعث نزول بلا می‌شوند.

بامری اظهار کرد: بهتر است در این ماه مبارک و شب‌های قدر سعی کنیم دعاهای ما فراتر از تقاضاهای مادی باشد؛ از خداوند، خود او را طلب کنیم، دعا کنیم که به ما معرفت و بصیرت بدهد و کار دنیای خود را هم به او بسپاریم تا هرچه مصلحت ماست، همان شود.