چادر رنگی در کوچه و خیابان؛ ناهنجاری یا حجاب کامل

شاید اگر 10 سال قبل، از هر کسی، رنگ چادر، غیر از چادرهای خانگی را می‌پرسیدی، جواب همه، رنگ مشکی بود، ولی این روزها به غیر از مجریان تلویزیونی، بسیاری از ما با خانم‌های محجبه در کوچه و بازار مواجه می‌شویم که برای پوشش خود از چادر رنگی استفاده می‌کنند. گرچه رنگ‌هایی که اغلب مشاهده کرده‌ایم، شامل سورمه‌ای، طوسی و قهوه‌ای است، ولی به گواه صفحات مجازی که کار فروش این چادرها را انجام می‌دهند، رنگ‌های متنوع دیگری از زرشکی گرفته تا سبز، یاسی، خاکی و... هم برای خریداران عرضه می‌شود.

اکثر خانم‌هایی که از این نوع چادر استفاده کرده‌اند، عقیده دارند که در  بیشتر موارد، از افراد انرژی مثبت دریافت کرده‌اند و همین مسئله سبب شده است که در انتخاب چادر رنگی مصمم‌تر شوند. آنها بیان می‌کنند که در مترو و اتوبوس، خانم‌های دیگر نسبت به این نوع پوشش آنها اظهار لطف کرده‌اند. جالب‌تر اینکه، این بازخوردهای مثبت را بیشتر از سوی کسانی که چادری نبوده‌اند، دیده‌اند. برخی از آنها می‌گویند خانم‌های غیرچادری با دیدن این چادرهای رنگی، به فکر پوشیدن چادر افتاده‌اند. برخی هم اظهار می‌کنند که اگر قرار بود همیشه مشکی بپوشند، دیگر از پوشیدن چادر، آن هم در گرمای تابستان منصرف می‌شدند.

یکی از جملات پرتکراری که از سوی خانم‌ها شنیده می‌شود، این است که از بس رنگ مشکی دیده‌ایم، دلمان گرفته است. یکی از دوستانی که چادر رنگی می‌پوشد، خاطره‌ای از خدام حرم امام رضا(ع) تعریف می‌کند که گویا آنها نیز از رنگ چادرش خوششان آمده بود و گفته بودند کاش چادرهای ما خدام هم رنگی بود. به عقیده برخی از این خانم‌ها، از آنجایی که رنگ سیاه باعث می‌شود، جلوه سایر رنگ‌ها بیشتر شود و از آن در قاب‌های طراحی نمایشگاه‌های هنری و عکاسی برای ایجاد تضاد استفاده می‌شود، لذا استفاده از چادر رنگی به‌عنوان پوشش در تضاد با رنگ مشکی باعث می‌شود که گاه چهره بانوان بیشتر دیده شود.

اما از سویی دیگر، برخی اعتقاد دارند که پوشیدن این چادرهای رنگی نه تنها حجاب کامل محسوب نمی‌شود، بلکه ابزاری است برای بیشتر دیده شدن؛ برای نمونه، ذکر خاطره‌ای از یکی از خانم‌هایی که چادر رنگی را برای پوشش خود انتخاب کرده است، خالی از لطف نیست. وی در جلسه اولیا و مربیان مدرسه فرزندش با چادر سورمه‌ای حاضر شده بود و مربیان مدرسه به‌عنوان کسی که حجاب را رعایت نکرده است، به او تذکر داده بودند. آنها اعتقاد داشتند که چادر رنگی در واقع، نوعی لباس شهرت است و این خود از نظر اسلام، درست نیست.

برخی معتقدند چادرهای رنگی باعث جلب توجه بیشتر مردان می‌شود. از نظر این افراد، مشکی رنگ تحریک‌پذیری نیست، پوشش مناسب و کافی برای بانوان ایجاد می‌کند و از آنجایی که در میان رنگ‌ها ابهت بیشتری دارد، موجب افزایش تشخص بانوان نیز می‌شود. آنها می‌گویند، روانشناسان مشکی را رنگ مرزبندی می‌دانند و از نظر روانی نیز وقتی انسان پارچه مشکی می‌بیند، دیگر رغبتی به نگاه کردن پیدا نمی‌کند و خود به خود نظر را برمی‌گرداند، ولی نگاه به رنگ‌های روشن، چشم را باز و رغبت مشاهده و تمرکز بر دیدن را چند برابر می‌کند.

آنچه در اسلام درباره حجاب بیان شده، پوششی است که جلب توجه نکند؛ لذا رنگ، نوع دوخت و نوع پارچه آن همگی باید این شرایط را داشته باشند. در خصوص استفاده از رنگ مشکی، اگرچه ادله مختلف روانی، اجتماعی و حتی پیشینه فرادینی و فراقومی می‌توان ارائه داد، ولی نسبت دادن آن به شرع مقدس کار آسانی نیست، چراکه شیوه دین اسلام در برخورد با موضوعات اجتماعی، ارائه ملاک است، نه تعیین مصداق. در واقع، چادر مشکی طی سالیانی به‌عنوان هنجار در آمده است. حال، اگر رنگ‌های دیگر به دور از تبرج استفاده و به هنجار تبدیل شوند و نگاه فسادآمیز نامحرمان را از وجود زن دور کنند، شاید باعث تغییر نگرش خانم‌های بسیاری نسبت به انتخاب رنگ چادر شوند.

به نظر می‌رسد، فرد مکلف باید در استفاده از این چادرها به سؤال‌های زیر پاسخ دهد: آیا پوشیدن چادرهای رنگی، نوعی ناهنجاری است که به مرور زمان به هنجاری شایسته تبدیل می‌شود؟ آیا تبدیل آن به هنجار، کاری شرعی است؟ آیا استفاده از هر نوع رنگی به‌عنوان چادر درست است؟ آنچه مسلم است اینکه، در همه شرایط و همه زمان‌ها، رعایت اصل پوشش، دوری از خودنمایی و حفظ زن از نگاه نامحرم، اصلی است که نباید نادیده گرفته شود. البته بانوان باید این اصل را در خصوص استفاده از چادر مشکی نیز در نظر بگیرند، چون تزئینات بسیاری که در بعضی از چادرهای مشکی به‌کار رفته، بیشتر موجب خودنمایی می‌شود.

به قلم زهرا آقایی