تشکر از خدا سودی برای انسان

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا پروردگار جهانیان همیشه تمام مخلوقاتش را مورد لطف و رحمت قرار داده است، طبق آیات و روایات تمام مخلوقات از نعمت های الهی بهرمند شده و درحال حمد و ستایش خداوند هستند و انسان که اشرف این مخلوقات می‌باشد و خاصه مورد توجه و رحمت الهی قرار دارد، باید بابت نعمات واصله از خداوند شکرگزار باشد.
شکرگزاری می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد که به زبان آوردن شکر یکی از این شکل‌ها است.
از اهمیت این مسئله می‌توان به آیه هفت سوره ابراهیم اشاره کرد که خداوند می‌فرمایند: «وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزيدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي‏ لَشَدیدٌ؛ و (نیز یاد کنید) هنگامی را که پروردگارتان اعلام کرد که: اگر سپاسگزاری کنید، قطعاً (نعمتِ) خود را بر شما می‌افزایم ، و اگر ناسپاسی کنید، بی‌تردید عذابم سخت است».
حضرت امیر المؤمنین علی(ع) از شکر نعمت اینگونه می‌فرمایند: چون خداوند به بنده‌اى نعمتى دهد و بنده در دل شکر آن نعمت را بگذارد، پیش از آن که سپاسگزارى از آن را به زبان آورد مستوجب افزایش آن نعمت شود.
‎همچنین امام‌صادق(ع) می‌فرماید: مردی آب می‌نوشد و خدا بهشت را برای او واجب میكند، به این صورت كه او ظرف آب را بر دهانش می‌گذارد "بسم الله" می‌گوید و آنگاه می‌آشامد، سپس با آن كه اشتها دارد، دور می‌كند و خدا را حمد می‌كند، باز برمی‌گردد و می‌آشامد، باز دور می‌برد و حمد می‌كند و… خدای عزوجل بهشت را به همین سبب برایش واجب می‌كند.
بدون شک خداوند در برابر نعمت‌هایى که به ما می‏بخشد نیازى به شکر ما ندارد و اگر ما را به شکرگزاری امر کرده است به دلیل افزایش نعمت بوده و مهم این است که ببینیم حقیقت شکر چیست، تا روشن شود که رابطه آن با افزونى نعمت از کجا است و چگونه می تواند خود یک عامل پرورش روح باشد.
حجت الاسلام محسن قمرزاده، استاد مؤسسه تفسیری تمهید، به دو صفت کلیدی در زندگی انسان اشاره کرد و گفت: در آیات و روایات دو صفت کلیدی برای انسان معرفی شده که این صفات؛ صبر در برابر اتفاقات و مشکلات و شکرگزاری بایت نعمات، هستند.
قمرزاده شکرگزاری را قدردانی، قدرشناسی و تشکر تعریف کرد و افزود: شکرگزاری دو حالت دارد که یکی دائمی و دیگری موقت است، شکرگزاری دائمی برای خداوند است چراکه هر نفس ما و هر روز ما نعمتی از جانب خدا است و باید بابت این نعمات دائماً خداوند را شکر کنیم، اما بحث شکرگزاری موقت این است که ما موظفیم در برابر افرادی که به ما خیری می‌رسانند، مخلوقات و حتی جمادات و گیاهان سپاسگزار باشیم.
وی در مورد شکل‌های مختلف سپاسگزاری بیان کرد: نوع سپاسگزاری برحسب موقعیت‌های مختلف، متفاوت می‌باشد مثلاً در تشکر از خدا، دعاها و ذکرهایی موجود است که پروردگار را خوشنود می‌کند و یا تشکر از پدر و مادر و تشکر از معلم برحسب موقعیت‌ها، متفاوت است، حتی در سپاسگزاری برای مخلوقات هم همینطور است، مثلاً  شخص در مقابل درختی که به او هوای سالم می‌رساند موظف است در قالب رسیدگی به آن، از آن درخت سپاسگزاری کند.
این استاد حوزه، شکرگزاری در برابر نعمات را متناسب با آن نعمت دانست و بیان کرد: سپاسگزاری برای نعمت‌ها شکل‌های مختلفی دارد مثلاً شکر داشتن زبان، به زیبایی سخن گفتن است و یا قدم گذاشتن در راه رضای خدا و راه درست می‌تواند از شکر داشتن پای سالم باشد.
شکرگزاری نتیجه شناخت خدا است
حجت الاسلام قمرزاده راجع‌به شخصیت افراد سپاسگزار اذعان کرد: شکرگزاری،ریشه نیست بلکه نتیجه است. اینکه بنده‌ای شاکر است و بنده دیگر ناسپاس به معرفت ،شناخت و اعتماد آن‌ها نسبت به خداوند برمی‌گردد، با استناد به آیات قرآن اگر روحیه بندگی در انسان وجود داشته باشد، به تناسب معرفت انسان نسبت به خدا به وجود می‌آید، افرادی که شاکر هستند نسبت به خدا شناخت دارند و به او اعتماد کامل دارند که این مسئله در انسان ناسپاس یافت نمی‌شود.
قمرزاده با اشاره به اهمت سپاسگزاری بیان کرد: حضرت حق تعالی در سوره اعراف می‌فرمایند؛ «تعداد سپاسگزاران کم است و شیطان از جهات مختلف به انسان‌ها حمله می‌کند.» در اینجا سوالی پیش می‌آید که چرا شیطان به این انسان‌ها حمله میکند، در پاسخ می‌توان اینگونه بیان کرد که شیطان به این انسان‌ها حمله می‌کند چون آن‌ها شاکر نیستند،دلیل شاکر نبودن آن‌ها عابد نبود آن‌ها است که از نداشتن معرفت و شناخت از خدایشان نشأت می‌گیرد و به این ترتیب می‌شود اهمیت شناخت و معرفت به خدا و شکرگزاری را دریافت.
مراتب شکرگزاری
این نویسنده کتاب روایات تفسیری امام سجاد(ع)، شکرگزاری را اینچنین طبقه‌بندی کرد و گفت: مراتب شکرگزاری زبانی، قلبی و عملی است، وقتی از شخصی بابت کاری که برای ما انجام داده تشکر کنیم، به شکل زبانی سپاسگزاری کرده‌ایم و زمانی که در پاسخ به عملی که برای ما انجام شده ما نیز کاری را انجام دهیم در حقیقت شکرگزاری عملی را بجا آورده‌ایم اما سپاسگزاری قلبی والاتر از بقیه اشکال سپاسگزاری است چراکه فرد با تمام وجودش برای نعمتی که به او رسیده است شکرگزاری می‌کند، حضرت امام علی(ع) در این مورد می‌فرمایند:  : وقتی خداوند به بنده‌‏اى نعمتى می‌رساند و بنده از قلب شکر آن نعمت را بگزارد، پیش از آن که سپاسگزارى آن ‌را به زبان آورد مورد افزایش آن نعمت قرار می‌گیرد.
چگونه شکر نعمت باعث افزایش نعمات می‌شود
حجت الاسلام قمرزاده در این مورد تصریح کرد: قرآن تأثیر شکرگزاری را صریحاً افزایش نعمت معرفی می‌کند و این به شکل یک قانون طبیعی نمود پیدا می‌کند، کسی که شاکر است خوش‌اخلاق می‌شود و همین امر می‌تواند باعث افزایش روزی باشد، مثلاً مغازه‌داری که شاکر و خوشخلق است مشتری‌هایش جذب این اخلاق نیکوی او می‌شوند و به ایت ترتیب روزی او افزایش می‌یابد، خداوند هم در قرآن کریم متعهد می‌شود که در صورت شکرگزاری روزی و برکت آن را افزایش دهد و بندگان با شکرگزاری میل و اشتیاق پروردگارشان را برای ازدیاد رحمت افزایش می‌دهند، اما در مقابل، فردی که در پاسخ به دریافت کمک و نعمتی، ناسپاسی کند این انگیزه کمکرسانی به او را از خداوند و دیگران می‌گیرد.
کفران نعمت
وی از کفران نعمت گفت: نعمت‌هایی که به انسان می‌رسد را می‌توان با استفاده درست آن را پرورش داد، اما استفاده نادرست و یا بی اهمیتی نسبت به آن‌ها باعث دوری و فراموش شدن آن نعمت می‌شود و به این صورت آن نعمت از انسان گرفته می‌شود و او باید در روز قیامت جواب‌گو هم باشد.
نقش غرور در کفران نعمت
این استاد دانشگاه، نقش غرور را در مورد نعمت‌ها بسیار مخرب دانست و افزود: در روایات و آیات برخورد خدا با انسان متکبر و مغرور صریح و شدید تذکر داده شده است و همین غرور بود که باعث اخراج شیطان از درگاه الهی شد، اگر انسان خدارا بشناسد وقتی نعمتی به او می‌رسد، به واسطه آن مغرور نمی‌شود و مالک اصلی آن را، خدا می‌داند و از دریافت این امانت او را شکرگزاری می‌کند و بنده‌ای که با دریافت نعمت مغرور می‌شود همراه با پس گیری نعمت مورد بازپرسی الهی هم قرار می‌گیرد.
برکات به ظاهر بد
برخی مواقع اتفاقاتی برای انسان رخ می‌دهد که گمان می‌شود رخ‌داد بدی است ولی با گشت زمان حکمت آن پدیدار می‌شود، محسن قمرزاده در این رابطه بیان داشت: انسانی که به خدا اعتماد دارد و دنیا را پایان کار نمی‌پندارد بر مصائب با آرامش صبر می‌کند و می‌داند که روزی پاسخ خوبی برای این صبرش دریافت خواهد کرد، اما کسی که دنیاگرا است و معرفتی به خدا ندارد به محض رخ دادن یک اتفاق آن را مصیبت می‌بیند و طبق آیات آن را اهانت می‌شمارد، در واقع شکرگزاری برای نعماتی که واضح هستند هنر نیست و این شکرگزاری در مقابل نعمتی که در آغاز بارز نمی‌باشد،است که بسیار ارزشمند بوده و نمونه‌ی کامل این مسئله حضرت امام حسین(ع) می‌باشد که بر مصیبت‌ها هم شکر می‌کند.
امیر صالحی