حجت‌الاسلام احمدحسین شریفی:
آموزش مصداقی و عینی؛ رمز موفقیت پیامبر(ص) در تغییر رفتار جاهلی
گروه اندیشه: حجت‌الاسلام احمدحسین شریفی با بیان اینکه یکی از دلایل موفقیت رسول اکرم(س) در تغییر رفتار مردم در زمان جاهلیت آموزش عینی و کاربردی بود اظهار کرد: ایشان در آموزش احکام دین به بیانات کلی اکتفا نمی‌کردند و آموزش‌های عملی و عینی را به صورت جزئی به مردم انتقال می‌دادند و می‌گفتند مناسک را آن گونه که من انجام می‌دهم، انجام دهید.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نخستین نشست علمی بررسی آسیب‌های اجتماعی با موضوع روش‌های مواجهه با آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی، عضو هیئت علمی گروه عرفان موسسه امام خمینی(ره) و جمعی از اعضای هیئت علمی دانشگاه شاهد، عصر روز دوشنبه 11 دی ماه در دانشگاه شاهد برگزار شد.
کامیار ثقفی، رئیس دانشگاه شاهد در ابتدای این نشست با بیان اینکه روش‌های مواجهه با آسیب‌های اجتماعی، از دیدگاه اسلام نیازمند کار مطالعاتی، پژوهشی و آکادمیک است، گفت: اطلاع‌رسانی سلسله اقدامات درباره آسیب‌های اجتماعی، ماموریتی است که برعهده دانشگاه شاهد گذاشته شده است. بیش از یک‌سال است که موضوع آسیب‌های اجتماعی یکی از دغدغه‌های نظام اسلامی عنوان شده است و این مسئله در تراز عالی کشور قرارگرفته است. تاکنون بیش از پنج جلسه، در سطح مسئولان قوا با حضور و هدایت مقام معظم رهبری برگزارشده است.
وی با اشاره به محور‌های مطرح شده در حوزه آسیب‌های اجتماعی از نگاه اسلام ظهار کرد: از محور‌هایی که در موضوع آسیب‌های اجتماعی از سوی حجت‌الاسلام شریفی به عنوان اولویت مطرح و مقرر شده که مجموعه نظام پای کار بیایند، می‌توان به موضوع مفاسد اقتصادی، اخلاقی، اعتیاد، طلاق در حوزه خانواده، حاشیه‌نشینی و مهاجرت و نقاط بحرانی که در گوشه کنار کشور با آن مواجه هستیم، اشاره کرد. این موضوعات اجتماعی قبلا در رسانه‌ها مطرح شده است اما نیازمند کار مطالعاتی آکادمیک است، پژوهش‌ها و مطالعات در حوزه علوم انسانی باید مبتنی بر نیاز‌های اختصاصی و بومی و برگرفته از فرهنگ ایرانی اسلامی و آنچه که دین به عنوان راهکار برای مواجهه تعیین می‌کند، صورت پذیرد.
ثقفی خاطرنشان کرد: از گذشته تا امروز موسسات و نهاد‌های مختلف درکشور فعالیت‌هایی را در بحث مواجهه با آسیب‌های اجتماعی انجام داده‌اند، وزارت کشور با تاکید براینکه در موضوع آسیب‌های اجتماعی به عنوان یک دغدغه جدی، باید با نگاه دین و مبتنی بر نگاه اسلام و رویکرد دینی مواجه شویم، بر همین اساس وزارت کشور با مطالبه‌گری از مجموعه‌های مختلف در کشور طی امضای تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه شاهد، این ماموریت را به دانشگاه شاهد محول کرده است.
رئیس دانشگاه شاهد افزود: گذراندن این ماموریت برعهده دانشگاه شاهد نه به عنوان اینکه این دانشگاه به طور کلی تحقیقات مورد نیاز را در این حوزه انجام بدهد بلکه به عنوان حلقه اتصال بین مجموعه نهاد‌های آموزشی، تحقیقاتی، پژوهشی در کشور است تا بتواند همگرایی در مجموعه مطالعات را در همه حوزه‌ها به‌وجود آورد.
وی با اشاره به محور‌های مختلف تفاهم‌نامه‌ای که بین وزارت کشور و دانشگاه شاهد در حوزه آسیب‌های اجتماعی به امضاء رسیده است، اظهار کرد: دانشگاه شاهد برای انجام ماموریت خود به زیرساختی برای انجام فعالیت‌های خود دارد نیاز داشت که با تاسیس یک پژوهشکده تقاضا‌محور در دانشگاه بتواند خروجی مطالعات این پژوهشکده را در راستای حل بحران آسیب‌های اجتماعی به کار بندد لذا مقرر شد «اولین پژوهشکده حوزه علوم انسانی در حوزه آسیب‌های اجتماعی» در دانشگاه شاهد راه‌اندازی شود.
ثقفی افزود: مقدمات این کار در حال انجام است و امیدوار هستیم در زمان بسیار کوتاهی بتوانیم فعالیت‌های عملیاتی این پژوهشکده را با تامین نیروی انسانی تحقیقاتی در حوزه آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام شروع کنیم. همچنین قصد داریم به عنوان اولین قدم در این حوزه اولین همایش ملی «بررسی آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام» را در سیزدهم و چهاردهم تیرماه سال ۱۳۹۷ برگزار کنیم.
وی در ادامه گفت: برای برگزاری اولین همایش ملی «بررسی آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام» شورای علمی تشکیل شده است که کار خود را از هفته گذشته آغاز کرده است همچنین یکی دیگر از ماموریت‌های این دانشگاه تاسیس «کرسی‌های نظریه‌پردازی با محوریت آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام» است. برگزاری هر دو ماه یک بار سلسله نشست‌های مختلف درشهر قم با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران مختلف نیز مقدمه‌ای در شکل‌گیری هیئت‌های اندیشه‌ورز خواهد بود.
رئیس دانشگاه شاهد با بیان اینکه پنج گروه مطالعاتی را در پژوهشکده پیش بینی کرده ایم، تصریح کرد: مطالعات فلسفه و مبانی، اخلاق و سبک زندگی، خانواده (طلاق)، مهاجرت و حاشیه نشینی، اعتیاد، پنج گروهی است که برای مطالعات این آسیب‌های اجتماعی پیش بینی کرده‌ایم.
حجت‌الاسلام والمسلمین شریفی سخنران این نشست با بیان اینکه خروجی مجموعه مطالعات حوزه علوم انسانی آسیب‌های اجتماعی قرار است به راهکار‌های اساسی در رفع معضلات اجتماعی شود گفت: در روش‌های مواجهه با آسیب‌های اجتماعی در بحث مقدماتی با دشواری بحث روبرو هستیم چراکه تحلیل آسیب‌های اجتماعی نیازمند آگاهی از مقدمات بینشی و گرایشی است به این معنی که در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی ما با انسان به عنوان موجودی پیچیده و چند لایه‌ای مواجه هستیم.
وی در ادامه افزود: در مطالعات اجتماعی و انسانی با هفت مسئله اساسی و متفاوت مواجه هستیم؛ ۱-تعریف (سوال چیستی)، ۲-توصیف (سوال از چگونگی)، ۳-تبیین (سوال از چرایی وع لل و عوامل پدیده)، ۴- تفسیر (سوال از انگیزه‌ها و معانی و مقاصد)، ۵- پیش بینی و سوال از وضعیت، ۶- ارزش‌گذاری (سوال از فضیلت و رذیلت‌ها/خوب یابد بودن، ۷- کنترل (سؤال از اینکه چه باید کرد و برای پیشگیری و مقابله با آسیب‌های اجتماعی چه کار‌هایی باید کرد) که هر کدام از این مراحل اصول و قواعد خاص خود را دارند.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با انتقاد از نحوه اطلاع‌رسانی آسیب‌های اجتماعی در جامعه، گفت: در حوزه اطلاع‌رسانی آسیب‌های اجتماعی به مردم خوب و سازنده عمل نمی‌کنیم، در واقع نپرداختن به برجسته‌سازی خوبی‌ها در این حوزه یکی از ضعف‌های فرهنگی در کشور است؛ به عنوان مثال در رسانه‌های کشور ژاپن پس از آمدن سونامی، مردم به فروشگاهی که تقریبا نیمه خراب هست برای تامین مایحتاج ضروری خود می‌روند ولی با اینکه صاحب فروشگاه نیست، پول او را پرداخت می‌کنند، درج این خبر در رسانه‌های این کشور یادآوری خوبی‌ها و عامل تکثیر خوبی‌ها در بین مردم می‌شود.
وی افزود: در احادیث و روایات اسلامی فراوان داریم که رسول خوبی‌ها پیامبر گرامی اسلام (ص) مردم را به خوب بودن و گفتن خوبی‌ها تشویق می‌کند، چیزی که به‌ندرت در رسانه‌های ایران دیده‌ایم. اگر در رسانه‌های داخلی ایران خبر زیرمیزی گرفتن پزشکان را پخش می‌کنیم خبر دیگری نیز مقابل آن بگذاریم؛ اگرچه برخی پزشکان این کار را انجام می‌دهند، اما هستند پزشکانی که در ماه مبارک رمضان بیمارانی را رایگان ویزیت می‌کنند تا مردم نسبت به همه پزشکان بدبین نشوند.
وی نبود آموزش‌های کاربردی در سیستم آموزشی کشور را یکی از خلأ‌های بسیار مهم در حوزه آسیب‌های اجتماعی عنوان و خاطرنشان کرد: بزرگترین خلأ سیستم آموزشی در دانشگاه‌ها، مدارس، حوزه‌های علمیه، رسانه ملی نبود آموزش‌های کاربردی است؛ آموزش و اطلاع‌رسانی در صورتی می‌تواند موثر باشد که مستمر و پایدار باشد و بر اساس موازین علمی و تبلیغی و واقع‌گرایانه باشد نه به‌صورت غیر مستقیم و مصداقی.
وی با اشاره به محور‌های مطرح شده در حوزه آسیب‌های اجتماعی از نگاه اسلام ظهار کرد: از محور‌هایی که در موضوع آسیب‌های اجتماعی از سوی حجت‌الاسلام شریفی به عنوان اولویت مطرح و مقرر شده که مجموعه نظام پای کار بیایند، می‌توان به موضوع مفاسد اقتصادی، اخلاقی، اعتیاد، طلاق در حوزه خانواده، حاشیه‌نشینی و مهاجرت و نقاط بحرانی که در گوشه کنار کشور با آن مواجه هستیم، اشاره کرد. این موضوعات اجتماعی قبلا در رسانه‌ها مطرح شده است اما نیازمند کار مطالعاتی آکادمیک است، پژوهش‌ها و مطالعات در حوزه علوم انسانی باید مبتنی بر نیاز‌های اختصاصی و بومی و برگرفته از فرهنگ ایرانی اسلامی و آنچه که دین به عنوان راهکار برای مواجهه تعیین می‌کند، صورت پذیرد.
ثقفی خاطرنشان کرد: از گذشته تا امروز موسسات و نهاد‌های مختلف درکشور فعالیت‌هایی را در بحث مواجهه با آسیب‌های اجتماعی انجام داده‌اند، وزارت کشور با تاکید براینکه در موضوع آسیب‌های اجتماعی به عنوان یک دغدغه جدی، باید با نگاه دین و مبتنی بر نگاه اسلام و رویکرد دینی مواجه شویم، بر همین اساس وزارت کشور با مطالبه‌گری از مجموعه‌های مختلف در کشور طی امضای تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه شاهد، این ماموریت را به دانشگاه شاهد محول کرده است.
رئیس دانشگاه شاهد افزود: گذراندن این ماموریت برعهده دانشگاه شاهد نه به عنوان اینکه این دانشگاه به طور کلی تحقیقات مورد نیاز را در این حوزه انجام بدهد بلکه به عنوان حلقه اتصال بین مجموعه نهاد‌های آموزشی، تحقیقاتی، پژوهشی در کشور است تا بتواند همگرایی در مجموعه مطالعات را در همه حوزه‌ها به‌وجود آورد.
وی با اشاره به محور‌های مختلف تفاهم‌نامه‌ای که بین وزارت کشور و دانشگاه شاهد در حوزه آسیب‌های اجتماعی به امضاء رسیده است، اظهار کرد: دانشگاه شاهد برای انجام ماموریت خود به زیرساختی برای انجام فعالیت‌های خود دارد نیاز داشت که با تاسیس یک پژوهشکده تقاضا‌محور در دانشگاه بتواند خروجی مطالعات این پژوهشکده را در راستای حل بحران آسیب‌های اجتماعی به کار بندد لذا مقرر شد «اولین پژوهشکده حوزه علوم انسانی در حوزه آسیب‌های اجتماعی» در دانشگاه شاهد راه‌اندازی شود.
ثقفی افزود: مقدمات این کار در حال انجام است و امیدوار هستیم در زمان بسیار کوتاهی بتوانیم فعالیت‌های عملیاتی این پژوهشکده را با تامین نیروی انسانی تحقیقاتی در حوزه آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام شروع کنیم. همچنین قصد داریم به عنوان اولین قدم در این حوزه اولین همایش ملی «بررسی آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام» را در سیزدهم و چهاردهم تیرماه سال ۱۳۹۷ برگزار کنیم.
وی در ادامه گفت: برای برگزاری اولین همایش ملی «بررسی آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام» شورای علمی تشکیل شده است که کار خود را از هفته گذشته آغاز کرده است همچنین یکی دیگر از ماموریت‌های این دانشگاه تاسیس «کرسی‌های نظریه‌پردازی با محوریت آسیب‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام» است. برگزاری هر دو ماه یک بار سلسله نشست‌های مختلف درشهر قم با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران مختلف نیز مقدمه‌ای در شکل‌گیری هیئت‌های اندیشه‌ورز خواهد بود.
رئیس دانشگاه شاهد با بیان اینکه پنج گروه مطالعاتی را در پژوهشکده پیش بینی کرده ایم، تصریح کرد: مطالعات فلسفه و مبانی، اخلاق و سبک زندگی، خانواده (طلاق)، مهاجرت و حاشیه نشینی، اعتیاد، پنج گروهی است که برای مطالعات این آسیب‌های اجتماعی پیش بینی کرده‌ایم.
حجت‌الاسلام والمسلمین شریفی سخنران این نشست با بیان اینکه خروجی مجموعه مطالعات حوزه علوم انسانی آسیب‌های اجتماعی قرار است به راهکار‌های اساسی در رفع معضلات اجتماعی شود گفت: در روش‌های مواجهه با آسیب‌های اجتماعی در بحث مقدماتی با دشواری بحث روبرو هستیم چراکه تحلیل آسیب‌های اجتماعی نیازمند آگاهی از مقدمات بینشی و گرایشی است به این معنی که در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی ما با انسان به عنوان موجودی پیچیده و چند لایه‌ای مواجه هستیم.
وی در ادامه افزود: در مطالعات اجتماعی و انسانی با هفت مسئله اساسی و متفاوت مواجه هستیم؛ ۱-تعریف (سوال چیستی)، ۲-توصیف (سوال از چگونگی)، ۳-تبیین (سوال از چرایی وع لل و عوامل پدیده)، ۴- تفسیر (سوال از انگیزه‌ها و معانی و مقاصد)، ۵- پیش بینی و سوال از وضعیت، ۶- ارزش‌گذاری (سوال از فضیلت و رذیلت‌ها/خوب یابد بودن، ۷- کنترل (سؤال از اینکه چه باید کرد و برای پیشگیری و مقابله با آسیب‌های اجتماعی چه کار‌هایی باید کرد) که هر کدام از این مراحل اصول و قواعد خاص خود را دارند.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با انتقاد از نحوه اطلاع‌رسانی آسیب‌های اجتماعی در جامعه، گفت: در حوزه اطلاع‌رسانی آسیب‌های اجتماعی به مردم خوب و سازنده عمل نمی‌کنیم، در واقع نپرداختن به برجسته‌سازی خوبی‌ها در این حوزه یکی از ضعف‌های فرهنگی در کشور است؛ به عنوان مثال در رسانه‌های کشور ژاپن پس از آمدن سونامی، مردم به فروشگاهی که تقریبا نیمه خراب هست برای تامین مایحتاج ضروری خود می‌روند ولی با اینکه صاحب فروشگاه نیست، پول او را پرداخت می‌کنند، درج این خبر در رسانه‌های این کشور یادآوری خوبی‌ها و عامل تکثیر خوبی‌ها در بین مردم می‌شود.
وی افزود: در احادیث و روایات اسلامی فراوان داریم که رسول خوبی‌ها پیامبر گرامی اسلام (ص) مردم را به خوب بودن و گفتن خوبی‌ها تشویق می‌کند، چیزی که به‌ندرت در رسانه‌های ایران دیده‌ایم. اگر در رسانه‌های داخلی ایران خبر زیرمیزی گرفتن پزشکان را پخش می‌کنیم خبر دیگری نیز مقابل آن بگذاریم؛ اگرچه برخی پزشکان این کار را انجام می‌دهند، اما هستند پزشکانی که در ماه مبارک رمضان بیمارانی را رایگان ویزیت می‌کنند تا مردم نسبت به همه پزشکان بدبین نشوند.
وی نبود آموزش‌های کاربردی در سیستم آموزشی کشور را یکی از خلأ‌های بسیار مهم در حوزه آسیب‌های اجتماعی عنوان و خاطرنشان کرد: بزرگترین خلأ سیستم آموزشی در دانشگاه‌ها، مدارس، حوزه‌های علمیه، رسانه ملی نبود آموزش‌های کاربردی است؛ آموزش و اطلاع‌رسانی در صورتی می‌تواند موثر باشد که مستمر و پایدار باشد و بر اساس موازین علمی و تبلیغی و واقع‌گرایانه باشد نه به‌صورت غیر مستقیم و مصداقی.
وی تصریح کرد: یکی از دلایل موفقیت در تغییر رفتار مردم در زمان جاهلیت وجود پیامبر (ص) و تاثیرگذاری رفتار او بر مردم آن زمان بود که ایشان به جزئیات و کلیات هرچیزی توجه داشتند و به مردم سفارش می‌کردند که رفتار‌های خود را از من بگیرید و جزء به جزء به من و رفتار‌های من نگاه کنید که چطور نماز می‌خوانم، رفتار می‌کنم، مسواک می‌زنم، با همسایه خود چطور رفتار می‌کنم و... نکته مهم این است که پیامبر گرامی اسلام (ص) در آموزش احکام دین به بیان کلمات و آموزش‌های عملی اکتفا نمی‌کردند و آموزش‌های عملی و عینی را به صورت جزئی به مردم انتقال می‌دادند.
شریفی با تاکید بر وضعیت نامطلوب آموزش اخلاق شهروندی تصریح کرد: با وجود آموزه‌های دینی بسیار در دین اسلام باید بگویم در حوزه انتقال آموزه‌های دینی از رسانه‌ها و آموزش رفتار‌های دینی در جامعه کم کار کرده‌ایم، با توجه به آمار مسلولان قوه قضائیه که آمار پرونده‌های خشونت در جامعه امروز ما روبه گسترش است باید بگویم در انتقال اخلاق شهروندی هنوز نتوانسته‌ایم آموزش‌های لازم را به مردم بدهیم، اینکه در مواجهه با رفتار‌های خشن برخی از مردم باید چه کار کنیم؛ چرا اخلاق همسرداری و خانوادگی را به جوانان آموزش نداده‌ایم و این‌قدر آمار طلاق در جامعه بالاست؟ این در حالی است که اگر آموزش‌های کاربردی در حوزه آسیب‌های اجتماعی از طریق نهاد‌های مختلف به‌ویژه رسانه ملی به مردم منتقل شود با جامعه‌ای مواجه می‌شویم که مردم با یکدیگر مهربان هستند و کمتر خبری از جرم و آسیب‌های اجتماعی انعکاس داده می‌شود.
شریفی با تاکید بر وضعیت نامطلوب آموزش اخلاق شهروندی تصریح کرد: با وجود آموزه‌های دینی بسیار در دین اسلام باید بگویم در حوزه انتقال آموزه‌های دینی از رسانه‌ها و آموزش رفتار‌های دینی در جامعه کم کار کرده‌ایم، با توجه به آمار مسلولان قوه قضائیه که آمار پرونده‌های خشونت در جامعه امروز ما روبه گسترش است باید بگویم در انتقال اخلاق شهروندی هنوز نتوانسته‌ایم آموزش‌های لازم را به مردم بدهیم، اینکه در مواجهه با رفتار‌های خشن برخی از مردم باید چه کار کنیم؛ چرا اخلاق همسرداری و خانوادگی را به جوانان آموزش نداده‌ایم و این‌قدر آمار طلاق در جامعه بالاست؟ این در حالی است که اگر آموزش‌های کاربردی در حوزه آسیب‌های اجتماعی از طریق نهاد‌های مختلف به‌ویژه رسانه ملی به مردم منتقل شود با جامعه‌ای مواجه می‌شویم که مردم با یکدیگر مهربان هستند و کمتر خبری از جرم و آسیب‌های اجتماعی انعکاس داده می‌شود.
گزارش از محمد پارسائیان
انتهای پیام
