اعجاز قرآن مستلزم خارق‌العاده بودن نیست / نظم متقارن؛ شاهدی بر الهی بودن

محمدکاظم شاکر، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و نویسنده کتاب «رویکردی نو در اعجاز قرآن کریم»، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: از آنجا که مطابق تعریف متکلمان و دانشمندان علوم قرآنی، معجزه امری خارق‌العاده دانسته شده است، با رویکرد سنتی، قرآن در شمار اموری چون زنده‌ شدن مردگان از سوی حضرت عیسی و شکافته شدن دریا از سوی حضرت موسی قرار می‌گیرد، اما مطابق قرآن، برای اثبات نبوت پیامبران، آنها باید با خود «آیات بیّنات» یعنی نشانه‌هایی روشن بیاورند. بدیهی است که نشانه‌های روشن مستلزم خارق‌العاده بودن نیست، بلکه اعم از آن است.

شاکر تصریح کرد: هر کس شناخت مختصری از پیامبر اسلام(ص) و قرآن کریم داشته باشد، به روشنی درمی‌یابد که قرآن فعل الهی است و نه سخن خود پیامبر(ص). با رویکرد جدیدی که در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است، الهی بودن قرآن مستلزم خارق‌العاده بودنش نیست. به بیان دیگر، قرآن یک اثر «فوق‌العاده» است نه «خارق‌العاده».

استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی قرآن بیان کرد: قرآن در بیان خود هیچ قانونی را خرق یا نقض نکرده، بلکه با ادبیاتی فاخر بر بام فصاحت و بلاغت ایستاده و جمله‌ها و عباراتش معیاری برای قواعد عربی در علوم ادبی گشته است. در این اثر، علاوه بر مروری مختصر بر تاریخ اعجاز قرآن، دو موضوع تحدّی و نظم قرآن مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛ از نظر نویسنده این کتاب، «تحدی» وابسته به زمینه‌های ویژه تاریخی و دارای مخاطبانی خاص است. بنابراین، تحدی نه مربوط به همه زمان‌ها و نه مربوط به همه زبان‌هاست، بلکه از نظر نویسنده چنین تحدی مطلقی معنادار نیست.

شاکر با بیان اینکه با وجود این،‌ نظم خاص بین واژه‌ها و عبارت‌های قرآن همیشه شاهدی بر الهی بودن آن بوده است، اظهار کرد: «نظم معکوس یا متقارن»، که اخیراً مورد توجه محققان اسلامی و غربی قرار گرفته، از نمونه‌های اعجاب‌برانگیز در قرآن کریم است و در این کتاب ساختار دو سوره یوسف و مائده براساس این نوع نظم تحلیل شده است.

یادآور می‌شود، کتاب «رویکردی نو به اعجاز قرآن کریم» به قلم محمد کاظم شاکر به همت انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی در 266 صفحه و بهای 30,000 تومان در قطع وزیری منتشر شده و توضیحات اثر به زبان انگلیسی در پشت کتاب به شرح زیر است:

Since the miracle is an extraordinary task, with the traditional approach, the Qur'an is among the things like the resurrection of the dead and the splintering of the sea! But according to the Qur'an itself, in order to prove the prophecy of the prophets, they must bring with them clear signs (‘Ayat Bayyenat). Everyone has a brief understanding of the Prophet of Islam and the Holy Quran, clearly recognizing that the Quran is a divine act, not the speech of the Prophet. In addition, the most important sign of the truth of this book is the people who manifest the divine attributes by following the Qur'an. The Qur'an says: ‘ Qur’an is manifest signs in the breasts of those who have been given knowledge’. With the new approach taken into account in this book, the divinity of the Qur’an does not require its extraordinary. In this work, in addition to a brief overview of the miracle of the Qur'an, two issues have been considered specially: 1) Tahaddi (the challenge of Qur’an); 2) the structure of Qur’anic chapters (Nazm al-Qur’an). "Tahaddi" depends on certain historical contexts and has a specific addressees. Nevertheless, the special order between the Quran's words and phrases has always been evidence of its divinity. The "reverse order" that has been recently attracted by Muslim and Western scholars is one of the most spectacular examples in the Qur'an.