لزوم به‌روز شدن نظام وقف و نیکوکاری
یونس نوربخش مطرح کرد: مسئله نیکوکاری کمتر مورد توجه جامعه دانشگاهی بوده است و نظام وقف و نیکوکاری ما باید به‌روز شود و باید از این کمک‌های انبوه و بزرگ در توسعه جامعه استفاده کرد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست رونمایی از پیمایش ملی «گرایش مردم ایران به نیکوکاری» امروز ۱۳ اسفند در مرکز خیریه خیر ماندگار برگزار شد.
یونس نوربخش، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این نشست ضمن تبریک ۱۴ اسفند روز نیکوکاری گفت: پیمایش ملی باید مستمر باشد و هر چند سال یکبار تکرار شوند. پیمایش‌هایی که در عرضه نیکوکاری انجام شود در ایران بسیار کم بوده یا اصلاً اتفاق نیفتاده است و از این جهت این کار بسیار مبارک است.
وی ادامه داد: بعضی از یافته‌های این پیمایش خیلی قابل توجه است که به آمار و تعداد مراکز نیکوکاری‌ها در آن اشاره شده است. مسئله نیکوکاری کمتر مورد توجه جامعه دانشگاهی بوده است و نظام وقف و نیکوکاری ما باید به‌روز شود و باید از این کمک‌های انبوه و بزرگی که می‌شود در توسعه جامعه از آنها استفاده کرد، اما چنین برنامه‌ریزی‌ای در جامعه ما نبوده و اوقاف و مجموعه نیکوکاران همچنان به صورت سنتی کار می‌کنند.
انسجام جامعه با نیکوکاری
نوربخش تأکید کرد: آموزه‌های دینی ما به نیکوکاری توجه دارد و بر تعاون و همکاری برای کار نیک تأکید می‌کند. جامعه و دولت‌ها با عدل تحکیم می‌شود و با نیکوکاری انسجام می‌یابند. در یک جامعه وقتی نیکوکاری وجود داشته باشد، نشان از توانایی مالی، روحیه همکاری، نشاط اجتماعی و... است.
میزان عضویت پائین در NGOها
وی با اشاره به این پیمایش ملی گفت: چند تحقیق در این پیمایش مهم بود که می‌توان به این موضوع اشاره کرد که اگرچه نیکوکاری در جامعه ما پیشینه طولانی دارد، اما سابقه نیکوکاری در حد مطلوب نیست. عضویت افراد در مؤسسات نیکوکاری در جامعه ما بسیار پایین است این در حالی است که برای مثال در کشور آلمان، هر فرد به صورت میانگین عضو سه مؤسسه نیکوکاری و NGO است اما در ایران چنین موضوعی وجود ندارد. عضویت در انجمن‌های نیکوکاری بخشی از وظیفه هر فرد است و اگر در ایران اینگونه نیست نشان از نبود اعتماد عمومی است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: طبق این تحقیق کمیته امداد پایین‌ترین اعتماد عمومی در جامعه را دارد و این اتفاق بسیار ناگوار است. میل و گرایش جوانان به نوع کارهای نیکوکاری در این پیمایش به خوبی نشان داده شده است و می‌توان با استفاده از این تحقیق کارهای مبتنی بر آن انجام داد تا جوانان بیشترین فعالیت را در انجام نیکوکاری داشته باشند.
وی تأکید کرد: موضوع نیکوکاری باید از حالت سنتی خارج شده و به‌روز شود تا براساس این پیمایش‌ها اعتماد افراد را افزایش داد. هزاران مؤسسه خیریه که در کشور ایران وجود دارد؛ تعدد خوب است، اما وقتی تعدد بیش از حد شد موجب هدر رفت انرژی و سرمایه می‌شود. مؤسسات باید در سه مرحله محلی، ملی و جهانی تمرکز کنند.
نوربخش افزود: در همین اتفاق اخیر زلزله خوی بسیاری از مردم خارج از ایران می‌خواستند که کمک کنند اما نمی‌دانستند که چگونه این کار را انجام دهند و کمک‌های خود را به کدام مؤسسه تحویل دهند و اینکه آیا این کمک‌ها به دست زلزله‌زدگان می‌رسد یا خیر.
بالاتر بودن آمار خیر از آمارهای ثبت شده
محسن ولیئی، معاون مشارکت‌های اجتماعی وزارت کشور در این نشست بیان کرد: مؤسسه آلا و خیر ماندگار یکی از مؤسسات خوب در حوزه پژوهشی خیر است و این اتفاق جای تقدیر و تشکر دارد. دامنه کار خیر و احسان خیلی از فراتر از آمارهایی است که ثبت می‌شود. بسیار از مردم علاقه‌مند به کارهای خیر هستند و در کارهایی مثل نذورات ماه محرم و ماه رمضان یا کارهای امدادی فعالیت کنند که این امور قابل ثبت و ضبط نیست.
جایگاه 35 جهانی در امور خیر
وی ادامه داد: مردم ما علاقه‌مند به ثبت و ضبط کارها نیستند و در امور خیر نیز همینگونه است. مردم چشمداشت مادی برای ثبت کارهای خیر ندارند به همین جهت ما در شاخص‌های جهانی رواج امور خیر در رده‌های ۳۵-36 قرار می‌گیریم که البته شاخص ناامیدکننده‌ای نیست، اما با واقعیت فاصله دارد. اما اگر همه کمک‌های خیرانه مردم ثبت و ضبط شود، جایگاه جهانی ما متفاوت خواهد بود.
ولیئی تصریح کرد: عموماً توجهات به سمت کارهای فیزیکی است و به جای اینکه مبلغی صرف کارهای پژوهشی کنیم، همان پول را صرف ساخت و سازهای فیزیکی در عرصه خیر می‌کنیم. سازمان بهزیستی و کمیته امداد در حوزه پژوهشی سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما کمتر اعلام می‌شود. کارهای پژوهشی بسیار کمک‌کننده است و به دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی پیشنهاد می‌شود و اگر قرار است کاری در عرصه خیر انجام دهند بخشی از این مبلغ را صرف کارهای پژوهشی و تحقیقی اثرگذار در امر خیر صرف کنند.
وی ادامه داد: این پیمایش به دلیل اینکه در سطح ملی انجام شده قابل توجه است. اتخاذ کارهایی که از این پیمایش‌ها انجام می‌شود بسیار مهم است و باید از کتابخانه‌ای شدن آن جلوگیری کرد و به صورت کاربردی از این پیمایش‌ها استفاده کرد.
جلوگیری از موازی‌کاری با شبکه‌سازی
معاون مشارکت‌های اجتماعی وزارت کشور اظهار کرد: تعداد زیادی سمن شکل می‌گیرد اما شبکه سازی نمی‌کنند. تاکنون ۹هزار و ۳۰۰ سمن ثبت شده که تنها ۱۲۵۰ سمن در حال فعالیت هستند. بسیاری از خیریه‌های محلی وجود دارد که ثبت نشده‌اند زیرا محلی برای ثبت وجود نداشته است. باید شبکه‌ها شکل بگیرد تا منجر به هم‌افزایی شود. شبکه سازی خیریه از موازی‌کاری‌ها جلوگیری می‌کند و منجر می‌شود که امور خیر به صورت عادلانه در جامعه هدف پخش شود. شبکه‌سازی منجر به افزایش اعتماد عمومی می‌شود.
وی افزود: یکی از وظایف اصلی سمن‌ها مطالبه‌گری است که باید از دولت‌ها مطالبه کنند. یکی از آفت‌های جامعه ما این است که بخشی از حکمرانان ما تصدی‌گری می‌کنند در صورتی که حکمرانان باید تسهیلگر و سیاست‌گذار باشند.
امر خیرِ فرهنگ‌سازی
ولیئی با اشاره به گروه‌های جهادی بیان کرد: گرایش جوانان ما به سمت کارهای خیر است و این گرایش کمک‌کننده است و گروه‌های جهادی تأثیرات بسیار مهمی دارند. کارهای خیر صرفاً به کمک به نیازمندان نیست، بلکه برای مثال حفاظت از میراث فرهنگی هم کار خیر محسوب می‌شود و باید به فرهنگ‌سازی هم توجه کرد.
وی افزود: برای مثال قرار است یک میلیارد نهال ظرف چهار سال کاشته شود که این کار امر خیر است و نیکوکاری محسوب می‌شود. باید کاشت نهال را به عنوان نیکوکاری گسترش داد. بنابراین ظرفیت‌های امور نیکوکاری بسیار زیاد است و باید در این مسیر به ترویج انواع کارها پرداخت.
نظارت و مدیریت، نیاز امور خیر
محمدرضا اخضریان کاشانی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران ضمن تبریک اعیاد شعبانیه در این نشست بیان کرد: امر خیر پر از ظرفیت برای کارکردن است و نیازمندیم تا بر آن نظارت و مدیریت کرد. در سند چشم‌انداز بیست ساله به ویژگی‌های ایثارگری و تعامل‌پذیری اشاره شده که از موضوعات نیکوکاری بوده و نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است.
وی ادامه داد: ما به صورت کلی نظرات خود را بیان می‌کنیم و این نظرات را به کلیت یک جامعه نسبت می‌دهیم در صورتی که اینگونه داوری کردن اشتباه است و نیازمند به بررسی، واکاوی و داده‌های علمی هستیم؛ امور خیر هم از همین دسته است و باید ارزیابی شوند.
اخضریان کاشانی افزود: پیمایش حاضر یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که می‌تواند فرایند حاضر در عرصه حکمرانی اجتماعی را متحول کند. اصل این کار تاریخ مطالعات اجتماعی در حوزه نیکوکاری را به قبل و بعد از خود تقسیم می‌کند که مورد وثوق همگان باید باشد. تاریخ مطالعات نیکوکاری با این پیمایش یک جهش جدی پیدا کرده است. این امر یک پروژه پژوهشی نبود بلکه امری دقیق و نیکوکارانه است. امیدوارم این رونمایی شروع کار باشد و شاهد فراخوان پژوهشی مقاله مبتنی بر داده‌های علمی باشد.
بررسی وضعیت افکار عمومی نسبت به خیر
حسن رضایی بحرآباد، پژوهشگر جامعه‌شناسی و مدیر اجرایی پیمایش در این نشست گفت: اهتمام بخشی از جامعه به امور خیر قابل ستایش است. اینکه یک بنیاد خیریه دغدغه دارد تا فعالیت‌های آن بر مبنای داده‌های علمی باشد در شرایطی که بسیاری از مراکز دولتی خود را دانای کل می‌دانند، اتفاق مبارکی است.
وی افزود: این پیمایش به دنبال شناخت نیم‌رخی از وضعیت افکار عمومی مردم ایران نسبت به خیر و انجام کارهای نیکوکارانه و عواملی که می‌تواند بر روی آن تأثیر بگذارد بوده است. مقرر بود شمایی از وضعیت فرهنگی و اجتماعی کشور در این موضوع خاص بدهد و به همین دلیل پیمایش ملی نام گرفته است و در این مسیر اهتمام ویژه‌ای صورت گرفت.
نبود منابع مطالعاتی در امر خیر
حجت‌الاسلام علی ملانوری، مدیر مرکز خیر ماندگار در این نشست بیان کرد: این پیمایش کار دولتی نیست و توسط یک نهاد خیریه خصوصی انجام شده است. ما در نهادهای موقوفه کشور نهادهایی را داریم که پشتیبان دانش هستند، اما در زمینه دانش امر خیر به معنای منابع امر خیر، مطالعاتی انجام نشده است.
وی افزود: در مرکز خیر ماندگار مطالعاتی در این زمینه انجام شد و به مسئله دانش در امر خیر پرداختیم. این اتفاق اولین پیمایش مستقل در کشور است که توسط یک مرکز نیکوکاری رخ داده است. این اتفاق در دنیا به وفور انجام می‌شود اما در ایران سابقه نداشته است. ما به امری مشغول هستیم که مسبوق به سابق نیست و برای اولین‌بار این اتفاقات در حال رخ دادن است. این پیمایش‌ها وقتی دارای ارزش می‌شوند که به تسلسل بیافتند و بر این مبنا کارها ادامه داشته باشد.
انتهای پیام
