ضرورت ارتقای سواد سلامت مردم در تمام ابعاد
رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه روز جهانی سلامت مناسبت خوبی است که هم دولت‌ها را متوجه وظایف خود کند و هم مردم را آماده سازد تا از سلامت خود مراقبت کنند، گفت: باید در تمام ابعاد، سواد سلامت مردم را ارتقا ببخشیم.
علی منتظری، رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به روز جهانی سلامت گفت: هر سال بزرگداشت روز جهانی سلامت در هفتم آوریل برگزار می‌شود. دلیل این امر تأسیس سازمان سلامت جهان در ۷ آوریل سال ۱۹۴۸ است. امسال سازمان سلامت جهان (سازمان بهداشت جهانی) شعار این روز را «سلامت من، حق من» نام‌گذاری کرده است. یکی از دلایل انتخاب این شعار این است که مردم در همه نقاط جهان و کشورها باید از یک حقوق حداقلی در حوزه سلامت برخوردار باشند و تأمین و توجه به تمام ابعاد سلامت شهروندان برعهده دولت‌هاست.
وی افزود: متأسفانه ما در کشور با گرفتاری و مشکلات زیادی در حوزه سلامت روبه رو هستیم. اولین و مهم‌ترین مشکل ما مشکل معرفتی است؛ چرا که در کشور ما برداشت درست و صحیحی از مفهوم سلامت و ابعاد آن وجود ندارد. افراد بدون توجه و آگاهی در حوزه سلامت به این مطالب ورود و اظهار نظر می‌کنند و این اظهار نظرها در بسیاری از موارد غیر علمی و گاهی حاوی نکات اشتباه است.
منتظری بیان کرد: امروزه شاهدیم مردم در معرض بیماری‌های واگیر و غیر واگیر، اختلالات، رنج و عذاب ناشی از درگیری‌ها و جنگ‌ها هستند و زیر انبار سلاح‌های دولت‌های ستمگر در تمام نقاط دنیا تحت فشار قرار گرفته و سلامت آن‌ها به خطر افتاده است. همچنین علاوه بر دردی که مردم در اثر جنگ‌ها متحمل می‌شوند، می‌توان به بحران آب و هوا و عدم دسترسی به آب و هوای سالم نیز اشاره کرد که حتی گفته می‌شود به همین دلایل هر ۵ ثانیه یک مرگ رخ می‌دهد. به هر حال انتخاب این شعار برای جلب توجه دولت‌ها به امر سلامت است. به همین منظور، حدود ۱۴۰ کشور در قوانین اصلی و مادر خود همانند قانون اساسی، سلامت را به عنوان یکی از مصادیق حقوق بشر و حق شهروندی پذیرفته‌اند. بقیه کشورها هم به این موضوع توجه دارند؛ اما مهم‌ترین موضوع نگران‌کننده این است که تعداد چهار و نیم میلیارد از جمعیت جهان از دسترسی به خدمات مناسب سلامت محروم هستند.
رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه روز جهانی سلامت باید ما را به صرافت و تفکر وا دارد، گفت: باید نگاه ما به حوزه سلامت وسیع و عمیق شود؛ چرا که دسترسی به خدمات با کیفیت یکی از نیازهای مردم در حوزه سلامت است. مردم باید از اطلاعات صحیح، آب آشامیدنی سالم، تغذیه مناسب، مسکن با کیفیت و داشتن شغل در شأن خود بهره‌مند باشند. تمام این موارد با سلامت افراد ارتباط تنگاتنگ دارد. شرایط محیطی مناسب و عدم تبعیض بین شهروندان در ارائه خدمت از جمله نکاتی است که باید به آن در روز جهانی سلامت توجه کنیم. سلامت تنها به معنای ساختن بیمارستان یا افزایش تخت بیمارستانی نیست. سلامت با تأمین مسکن، شغل، عدم تبعیض و توزیع عدالت در ثروت، قدرت و ارائه خدمات مرتبط است.
وی ادامه داد: سلامت سه جزء دارد که شامل سلامت جسمانی، سلامت روان و سلامت اجتماعی می‌شود. این سه جز از یکدیگر جدانشدنی هستند و هر سه با هم سلامت یک فرد را تشکیل می‌دهند و هر کدام برای خود تعریف و معیار اندازه‌گیری دارند. به هرحال روز جهانی سلامت مناسبت خوبی است که هم دولت‌ها را متوجه وظایف خود کند و هم مردم را آماده سازد تا از سلامت خود مراقبت کنند. باید در تمام ابعاد، سواد سلامت مردم را ارتقا ببخشیم.
وی با بیان اینکه سواد سلامت یک مهارت شناختی و اجتماعی است که مردم را قادر به دسترسی و جستجوی اطلاعات در حوزه سلامت می‌کند، گفت: همچنین در این زمینه مردم باید توانایی فهم اطلاعات و ارزیابی از صحت و سقم آن را داشته و سپس به آن‌ها عمل کنند. البته برای به کارگیری اطلاعات در تمام ابعاد حوزه سلامت باید امکانات و اطلاعات لازم در اختیار مردم گذاشته شود. این اطلاعات باید در پلتفرم‌های مورد تأیید کارشناسان و مراجع رسمی باشد. متأسفانه در فضای مجازی اطلاعات غلط و گمراه‌کننده زیاد است؛ حتی در پایگاه‌های معتبر خبری هم شاهد تبلیغات زرد به خصوص در حوزه سلامت روان هستیم. این اطلاعات در بسیاری از موارد غیر علمی و گمراه‌کننده است.
منتظری مجدداً تأکید کرد: سلامت مردم با تأمین شغل، مسکن و محیط زندگی ارتباط دارد. اگر به این نکات توجه نشود، مدام باید بیمارستان ساخت و تخت‌های بیمارستان را افزایش داد؛ در حالی که اگر شغل افراد در شأن آن‌ها باشد، مسکن مناسب داشته باشند و در محیط زندگی سالم، شاداب و پر نشاط قرار گیرند، نیاز به بیمارستان و تخت بیمارستانی نخواهند داشت؛ ولی ما متأسفانه این بخش‌ها را فراموش کرده‌ایم. روز جهانی سلامت برای یادآوری این امور است که جزو حقوق شهروندی شمرده می‌شود. باید دولت و حکومت‌ها به این موارد توجه جدی کرده و از متخصصان سلامت مشورت بگیرند. تربیت متخصص و پزشک به تنهایی نمی‌تواند ضامن سلامت مردم باشد.
وی با بیان اینکه در دانشگاه‌ها پژوهش‌های خوبی انجام شده ولی توجهی به این یافته‌ها نمی‌شود، گفت: برای نمونه در یک پایان‌نامه ارتباط مرگ بر اثر بیمارهای قلبی و عروقی با سرانه مسکن در یکی از بیمارستان‌های آموزشی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد مرگ و میر کسانی که سرانه مسکن آن‌ها زیر ۱۰ متر بود نسبت به کسانی که سرانه بالاتری را داشتند، سه برابر بیشتر بود؛ از این دست شواهد زیاد است اما گویا کسی نیست تا به این یافته‌ها توجه کند. امیدوارم روز جهانی سلامت یادآور مناسبی برای فهم بهتر حکومت و مردم از مسئولیت‌های خویش در این زمینه باشد.
