امام زمان(عج) ادب دعا و مواجهه با خدا را آموزش داده است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی واعظ‌جوادی، رئیس بنیاد بین‌المللی اسراء، شامگاه 19 فروردین ماه در ادامه شرح دعای افتتاح به توضیح این فراز از دعای افتتاح «اللّٰهُمَّ أَذِنْتَ لِى فِى دُعائِكَ وَمَسْأَلَتِكَ، فَاسْمَعْ يَا سَمِيعُ مِدْحَتِى ...» پرداخت.

گزیده‌ای از سخنان وی را بخوانید:

یکی از موضوعاتی که وجود مقدس حضرت بقیة الله در این دعا به ما آموزش داده‌اند ادب دعا در محضر خداوند است. یکی از خصائصی که داعی باید در دعای خودش رعایت کند شیوه و ادب دعاست. در ابتدای این فراز بحث اظهار عبودیت و خضوع بنده در پیشگاه خداوند است. حالِ خضوع و بندگی می‌تواند در مسیر قرب الهی بسیار مؤثر باشد همانطور که حضرت بقیة الله این راه را به ما نشان داده است.

فَاسْمَعْ يَا سَمِيعُ مِدْحَتِى، اینکه انسان بتواند خدا را سمیع در نظر بگیرد و از این منظر با خدا حرف بزند قابل توجه است. اجازه خدا به بنده برای روبرو شدن با خود و مسئلت از او و اینکه خدا را پاسخگوی نیازهای خود بداند در فرهنگ دعا و شخص دعاکننده بسیار مؤثر است.

آقا امام زمان(عج) این جمله را که ناظر به شیوه داعی است بیان فرموده، یعنی ای خدا تو به من اجازه دادی تا با تو سخن بگویم و اگر اذن تو نبود هرگز نمی‌توانستم با خدایی که سمیع و بصیر و با عالم و آدم مرتبط است سخن بگویم. بنابراین؛ اللّٰهُمَّ أَذِنْتَ لِى فِى دُعائِكَ وَمَسْأَلَتِكَ، یعنی خدایا شکرگزار هستم که به من اجازه دادی که من با تو سخن بگویم که حرف مرا می‌شنوی و خواسته مرا اجابت می‌کنی.

خدا اینگونه است و با این اسم بر ما ظهور می‌کند. خیلی زیبا و مهم است که خدای عالم با بندگان خود از راه مراوده، دوستی، محبت و عشق سخن می‌گوید و اجازه می‌دهد بنده خواسته خود را بگوید. در اینجا امام زمان(عج) راه دیگری را برای گفت‌وگوی انسان دعاکننده ترسیم کرده که انسان در آن لذت برده و احساس عشق و محبت می‌کند نه اینکه صرفا یک تمنا و خواسته‌ای مطرح شده که خدای قاهر و چیره‌دست آن را برطرف کند. مهم است که خواسته انسان با محبت و عشق برطرف شود یا صرف برطرف کردن یک نیاز در میان باشد.

وَأَجِبْ يَا رَحِيمُ دَعْوَتِى، وَأَقِلْ يَا غَفُورُ عَثْرَتِى. این عبارات در عین کوتاهی بسیار پرمغز و پرمعناست، اینکه انسان از مولایی قدرتمند، عالم و قاهر بخواهد که دعوت مرا اجابت کن و از لغزش‌های من درگذر موضوع مهمی است. در اینجا داعی از این منظر با خدا سخن می‌گوید که اگر تو به من اجازه دادی با تو حرف بزنم اطمینان دارم خواسته‌هایم را اجابت می‌کنی و از لغرش‌های من درمی‌گذری. نوع بندگان دچار لغزش و خطا می‌شوند ولی کسی که اغماض کرده و آن را می‌بخشد کیست؟ اگر تباهی و معصیت و گناهی هست که هست تو رحیم و رحمان هستی که با بندگانت هم با این صفات برخورد می‌کنی.

استادی را در مواجهه با شاگردش در نظر بگیرید؛ اگر او علم را با حلم همراه کند که زینت علم است چقدر برای شاگرد گواراست. اگر ما خواسته‌ها و لغزش‌های خود را از این زاویه بنگریم که خدا اجابت می‌کند و در اجابتش قصد سختگیری هم ندارد و احساس تکلف و رنج وجود ندارد چقدر موجب کرامت انسان می‌شود. آقا امام زمان(عج) به ما آموخته که تو وقتی دعا می‌کنی خدای خود را باید اینطور بشناسی و لابه و زاری و گریه بکنی. این گفتار، گفتار عشق است و باعث می‌شود انسان احساس خستگی نکند. 

لغزش‌های بی پایان بنده و بخشش بی انتهای خدا

نکته دیگر اینکه ما به خدا عرض می‌کنیم آنچه سبب می‌شود تا ما را مورد مغفرت قرار دهی اینکه لغزش‌های ما بی پایان و ناتمام است و آنچه سبب می‌شود انسان وقتی لغزش و گناهی مرتکب شد در عین ناراحتی نگرانی نداشته باشد این است که خداوند با این ادبیات و چهره با فرد روبرو می‌شود. وقتی می‌فرماید من لغزش‌های تو را به عنوان بنده‌ام قبل از آنکه ابراز کنی بخشیده‌ام نشان می‌دهد لازم نیست انسان در پیشگاه خداوند به ضعف خود اظهار کند بلکه با لحنی که آقا (امام زمان(عج) به داعی می‌آموزد خود این لحن انسان را متوجه می‌کند که خدا با لفظ سمیع و غفور با او روبرو شده و او را بخشیده است.

این اسماء عناوین حقیقی هستند، مگر می‌شود خدا به اسم سمیع و مجیب و مقل و کسی که لغزش بنده را عفو می‌کند، ظاهر شود و بنده بخشیده نشود. ما با خدایی روبرو هستیم که واجد این صفات است و قبل از آن که ما ابراز پشیمانی کنیم گناه را می‌داند و آن را بر بنده داعی می‌بخشد.   

ما خدا را چگونه صدا بزنیم و چگونه او را بیابیم؟ یکی از مهمترین مسائل در دعا، ادب مواجهه با خداوند است؛ اینکه انسان خودش چگونه باشد و خدا را چگونه ببیند. امام زمان(عج) درصدد تبیین این مسئله است. می‌فرماید ای انسان تو می‌دانی با کدام خدا و حقیقت روبرو هستی؟ با خدایی که فَكَمْ يَا إِلٰهِى مِنْ كُرْبَةٍ قَدْ فَرَّجْتَها، وَهُمُومٍ قَدْ كَشَفْتَها، وَعَثْرَةٍ قَدْ أَقَلْتَها، وَرَحْمَةٍ قَدْ نَشَرْتَها، وَحَلْقَةِ بَلاءٍ قَدْ فَكَكْتَها. ما با خدایی مواجه هستیم که عادتش این است که سختی و کروب و نگرانی را کنار می‌زند. 

رفع نگرانی و سختی، یک اصل در سبک زندگی خداوند برای مؤمنان است. الان جامعه را بنگرید کدام خانه و شخص است که نگرانی و سختی نداشته باشد و همه می‌توانند با خدای خودشان که سبک زندگی او رفع سختی و هموم است روبرو شوند و بی واسطه حرف بزنند. خدایا تو در انزوا نیستی بلکه در موضعی هستی که به همه چیز در عالم و آدم آگاهی. تو در موضع عفو و رحمت نشسته‌ای.

یکی از آدابی که در این فرازها به ما آموخته‌اند این است که بنده در برابر خدا احساس محدودیت و تنهایی نداشته باشد و با گشاده‌دستی، گشاده‌رویی و گشاده‌عقلی حرف بزند. اگر انسان بر خود سخت بگیرد و خودش را در برابر خدایی بداند که با اسماء دیگر تجلی دارد تفاوت زیادی خواهد کرد. خدا نمی‌خواهد بنده احساس تنگی و ضنک و سختی داشته باشد که در آیه 124 طه فرمود: وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى. انسانی که در دنیا با خدا گفت‌وگو نکرد و راه ارتباط خود را اصلاح نکرد گرفتار ضنک و تنگی در معیشت است.

ادب ارتباط با خدا

بنابراین امام زمان(عج) به ما آموخته است که با خدا ارتباط داشته باشیم و او را با اسامی سمیع و مجیب بشناسیم. خدا کسی است که همه امکانات را برای برقراری ارتباط با بنده از سوی خود فراهم کرده و به بنده امکان داده تا به گونه‌ای با او حرف بزند که با تنگی و سختی مواجه نشود. ما نباید فکر کنیم ما اولین کسی هستیم که از خدا درخواستی داریم و او اجابت می‌کند بلکه منش و روش او شنیدن حاجت بنده و اجابت آن است.