علت احداث حوزه‌های علمیه در بازار تهران چیست؟

به گزارش ایکنا، مراسم سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی ظهر امروز، بیست و دوم فروردین‌ماه مصادف با نهم ماه رمضان در مسجد حضرت امیر(ع) برگزار شد.

گزیده مباحث این جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

جلسه گذشته عرض کردم خوردن روزی حلال دستور خدا و پیامبر(ص) است. همچنین گفته شد اگرچه خوردن امری طبیعی است ولی فرق خوردن انسان با سایر حیوانات این است که در کنار دستور به خوردن، برای ما مسئولیت و تکلیف تعیین کردند از جمله گفتند بخورید ولی تقوا داشته باشید و طلب مغفرت کنید. بنابراین درست است خوردن امری طبیعی است و به بقای انسان کمک می‌کند ولی برای اینکه این امر طبیعی حیوانی نباشد تکالیفی هم کنارش هست که باید انجام دهیم و اگر آن را انجام ندادیم با حیوان تفاوتی نداریم.

پیامبر(ص) یک قاعده برای تجارت حلال بیان کرده است. البته این تنها دستور نیست ولی یکی از دستورات ایشان است. حضرت فرمودند پاک‌ترین کسب‌ها کسب تاجرانی است که این موارد را رعایت می‌کنند؛ وقتی می‌فروشند دروغ نمی‌گویند، وقتی امین قرارشان می‌دهند خیانت نمی‌کنند، وقتی وعده در فروش می‌دهند خلاف نمی‌کنند، اگر کاسب بدهکار باشد و پول بدهی را داشته باشد معطل نمی‌کند و پرداخت می‌کند، اگر کسی به او بدهکار بود سخت نمی‌گیرد، وقتی چیزی می‌خرد جنس فروشنده را مذمت نمی‌کند.

حلال‌خوری و حرام‌خوری در روایات

بخش دوم بحث من نگاه به حلال‌خوری و حرام‌خوری از نظر قرآن و اهل بیت(ع) است. این بزرگواران راجع به حلال‌خوری و حرام‌خوری چه بیانی دارند. پیامبر(ص) فرمودند: بر هر زن و مرد مسلمان واجب است به دنبال درآمد حلال باشد. در روایتی دیگری فرمودند: اگر فقه التجاره بلد نباشید به ورطه هلاکت می‌افتید، اولین هلاکتش ربا است. در گذشته کسبه نزد عالمان، مکاسب یاد می‌گرفتند به همین دلیل در میان بازارها، حوزه علمیه می‌ساختند. الآن در بازار مسقف تهران حوزه‌ها تعطیل است، نسل کاسب‌ها هم عوض شده است. فروشنده‌ها کسانی هستند که از هر طریقی خرید و فروش می‌کنند و کسی دنبال حلال درآوردن نیست. متاسفانه امروزه بازار تغییر پیدا کرده است در حالی که در گذشته بازار و مسجد و حوزه سه رکن بودند.

پیامبر(ص) می‌فرمایند کسب روزی حلال واجب است. مقدمه کسب روزی حلال آشنایی با احکام کسب‌وکار است. پیامبر(ص) در روایت دیگری می‌فرمایند: برترین جزء بندگی به دنبال حلال بودن است. به دنبال حلال بودن عبادت است، بلکه برترین عبادت است و اگر اتفاق نیفتد سایر عبادات را هم قبول نمی‌کنند. اگر شما ماشین خوبی داشته باشی ولی بنزین نداشته باشد هیچ استفاده‌ای ندارد. طلب حلال برای عبادات حکم سوخت را دارد. اگر بنزینت خالص نباشد سایر عبادات هم شما را به مقصد نمی‌رساند.

تبعات لقمه حرام

پیامبر(ص) فرمودند اگر کسی یک لقمه حرام بخورد نماز چهل شب و روزش را قبول نمی‌کنند. تصور شما این است که پیامبر(ص) می‌خواهد شما را بترساند ولی اینطور نیست. او تمام حیثیتش را می‌گذارد از من و شما شفاعت کند. بنابراین نمی‌خواهد ما را بترساند بلکه می‌خواهد واقعیتی را بیان کند. در روایت دیگری می‌خوانیم: اگر انسان مالی را از حرام به دست آورد حج و عمره‌اش را از او قبول نمی‌کنند. چرا؟ چون قرآن می‌فرماید: «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا»، یعنی کسی که عمل خیر را با خودش بیاورد ما ده برابر به او مزد می‌دهیم ولی عبادت با لقمه حرام، طبق روایت پیامبر اکرم(ص) همانند خانه ساختن روی آب است.

در روایت دیگری می‌خوانیم: کسی که دوست دارد دعایش مستجاب شود، باید غذایش را حلال کند. در فرمایش دیگری آمده است: اگر کسی چهل روز لقمه حلال بخورد خدا قلبش را روشن می‌کند. شاید بگویید قلبمان روشن بشود چه اتفاقی می‌افتد؟ قرآن می‌فرماید: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ»، این نور به واسطه لقمه حلال در قلب انسان قرار می‌گیرد. اگر قلب انسان روشن شد یعنی خدا در آن خانه است.

در روایات دیگری می‌خوانیم اگر انسان روزی حلال بخورد مانند برق از پل صراط عبور می‌کند. کسی که طالب رزق حلال باشد مانند مجاهد فی سبیل الله است و ثواب رزمنده را به او می‌دهند. کسی که به دنبال لقمه حلال باشد خداوند با رحمت به او نگاه می‌کند و وقتی با رحمت به او نگاه کند او را عذاب نمی‌کند. اگر می‌خواهی قیامتت را درست کنی راهش لقمه حلال است.

در روایات داریم اگر کسی لقمه حلال به دست بیاورد در صف انبیا می‌ایستد و ثواب انبیا را به او می‌دهند، تمام هشت در بهشت را برای او باز می‌کنند و می‌گویند از هر دری می‌خواهی وارد شو. این خصوصیت لقمه حلال است که آدمی در صفی بایستد که انبیا ایستادند نه جاهلان، آدم در صفی بایستد که حضرت ابراهیم ایستاده نه عمر سعد. راه دستیابی به این توفیق لقمه حلال است.

امام صادق(ع) یک کارگزار اقتصادی داشتند. یکبار او را صدا کردند که برو با این هزار دینار تجارت کن. آن شخص هم کالایی را از مدینه خرید و به طرف مصر رفت. تجار مصری گفتند این کالایی که آوردی در مصر نیست. ما پیمان می‌بندیم در هر دینار سرمایه، یک دینار سود بگیری. تجارت انجام شد و آن شخص دو هزار دینار سود را به امام برگرداند. امام صادق(ع) به آن شخص گفت این سود را از کجا آوردی؟ وقتی امام ماجرا را فهمید عصبانی شد و فرمود با هم هم‌عهد شدید در ازای هر یک دینار سرمایه، یک دینار سود بگیرید؟ بعد فرمود: شمشیر زدن در جنگ آسان‌تر از به دست آوردن لقمه حلال است.